Η Αλβανία θα μπορούσε να αποτελέσει βασικό παράγοντα στον τομέα του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, καθώς η αμερικανική εταιρεία Excelerate Energy Inc σχεδιάζει να τη χρησιμοποιήσει για την παράδοση φυσικού αερίου και προϊόντων του στην υπόλοιπη περιοχή. Η χώρα εξετάζει επίσης την αύξηση των διασυνδέσεων εν μέσω της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης.
Ωστόσο, το σχέδιο μπορεί να μην υποστηριχθεί από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες κάλεσαν πρόσφατα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις περιφερειακές κυβερνήσεις να αποφύγουν το φυσικό αέριο και να επενδύσουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του euractiv.gr, η εταιρεία θα παρέχει πλωτές μονάδες παραγωγής ενέργειας στην Αλβανία, επιτρέποντάς της να παράγει ηλεκτρική ενέργεια, να ενισχύσει την παραγωγή και να αυξήσει τις εξαγωγές. Επιπλέον, η εταιρεία συνεργάζεται με την Exxon Mobil Corp για την κατασκευή ενός έργου μετατροπής υγροποιημένου φυσικού αερίου σε ηλεκτρική ενέργεια στον Αυλώνα.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Excelerate, Στιβ Κόμπος, δήλωσε ότι ελπίζει να χρησιμοποιήσει το έργο LNG της Αυλώνας για να επεκταθεί και σε άλλες χώρες της περιοχής.
«Είναι ένα καλό έργο ενέργειας για την Αλβανία», δήλωσε ο Κόμπος σχετικά με τη συμφωνία για τις πλωτές εγκαταστάσεις στο Bloomberg. «Προφανώς ελπίζουμε ότι θα οδηγήσει στην ευκαιρία να παραδώσουμε και να πουλήσουμε φυσικό αέριο στην Ευρώπη».
Αλλαγή ενεργειακού μείγματος
Η Αλβανία εξαρτάται σήμερα από την υδροηλεκτρική ενέργεια και την εισαγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Άλλες χώρες της περιοχής εξαρτώνται κυρίως από τον άνθρακα. Υπήρξε έκκληση από τους περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους να στραφούν προς την αιολική και την ηλιακή ενέργεια, αντί να χρησιμοποιούν το ορυκτό αέριο ως εναλλακτική ή μεταβατική ενέργεια.
Εν τω μεταξύ, η Ευρώπη προσπαθεί να διαφοροποιήσει τις πηγές φυσικού αερίου της για να μειώσει την εξάρτηση από τη Ρωσία. Έχει επίσης προχωρήσει στην απαγόρευση του ρωσικού άνθρακα, ενώ η απαγόρευση του ρωσικού πετρελαίου θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στο έκτο πακέτο κυρώσεων.
Η Αλβανία υπέγραψε συμφωνία με την ExxonMobil και την Excelerate Energy για τη μετατροπή του θερμοηλεκτρικού σταθμού της Αυλώνας σε τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου τον Μάρτιο του 2021.
Η υπουργός Ενέργειας Μπελίντα Μπαλούκου υπογράμμισε ότι η Αλβανία και η περιοχή των Βαλκανίων πρέπει να διαφοροποιήσουν και να ενισχύσουν τον ενεργειακό εφοδιασμό.
«Είμαστε βέβαιοι ότι το ΥΦΑ μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για την επίτευξη αυτών των στρατηγικών στόχων και να δώσουμε τελικά λύση στο πολύπλοκο έργο στην πόλη Αυλώνα, επιλέγοντας τους καλύτερους εταίρους, που είναι εξοπλισμένοι για να υλοποιήσουν ένα έργο τέτοιου μεγέθους», πρόσθεσε η ίδια.
Ο εκπρόσωπος της αμερικανικής εταιρείας δήλωσε ότι «το έργο θα πρέπει να φέρει μετασχηματισμό στην Αλβανία».
«Καθώς η Αλβανία επιδιώκει να βελτιώσει την ενεργειακή ασφάλεια και ανθεκτικότητα, είμαστε βέβαιοι ότι μια λύση βασισμένη στο ΥΦΑ θα παρέχει αξιοπιστία στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, ενώ θα συμπληρώνει τις διαλείπουσες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τους εναλλακτικούς πόρους», δήλωσε τότε ο Κομπός.
Στις αρχές του 2022, η Albanian Power Corporation (KESH), η οποία διαχειρίζεται τους κύριους υδροηλεκτρικούς σταθμούς της χώρας, ανακοίνωσε την πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τις τεχνικές και οικονομικές δυνατότητες μίσθωσης ενός περιουσιακού στοιχείου παραγωγής θερμικής ενέργειας που μπορεί εύκολα να ενσωματωθεί στο δίκτυο μεταφοράς της χώρας.
Στην πρόσκληση αναφέρεται ότι ο φορέας θέλει να μισθώσει την εγκατάσταση για ένα έως τρία χρόνια. Ο τρίτος θα πρέπει επίσης να παρέχει υπηρεσίες συντήρησης και λειτουργίας κατά τη διάρκεια της σύμβασης και σύμφωνα με τις απαιτήσεις του KESH. Οι απαιτήσεις περιλαμβάνουν τη λειτουργία με ελαφρύ και βαρύ μαζούτ.
Πρέπει επίσης να είναι «κατάλληλη για εγκατάσταση» κοντά στον υφιστάμενο θερμικό σταθμό της Αυλώνας, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιεί εύκολα την υπάρχουσα υποδομή διασύνδεσης.
Ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής Narta βρίσκεται στον Αυλώνα σε μια από τις πιο παρθένες παραλίες της περιοχής, κοντά σε προστατευόμενη περιοχή. Από την κατασκευή του και την ολοκλήρωσή του το 2005, δεν έχει παράγει ούτε ένα βατ ενέργειας και ταλαιπωρείται από προβλήματα με το σύστημα ψύξης του. 
Περιφερειακή συνεργασία
Εν τω μεταξύ, γίνονται προετοιμασίες για την ανακατασκευή των ενεργειακών συνδέσμων μεταξύ Αλβανίας και Μαυροβουνίου και αναπτύσσεται ένα ξεχωριστό σχέδιο για μια νέα γραμμή μεταφοράς ενέργειας με το Κόσοβο.
Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Αλβανίας (ERE) ανακοίνωσε ότι ενώ ένα τρέχον έργο μεταξύ της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας με δυναμικότητα 400kV βρίσκεται ήδη υπό κατασκευή, σχεδιάζει να αναπτύξει μια δευτερεύουσα διασύνδεση 110kV με το Κόσοβο και άλλη μια 110kV με το Μαυροβούνιο.
Επί του παρόντος, υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ του Vau i Dejes στη βόρεια Αλβανία και της πρωτεύουσας του Μαυροβουνίου Ποντγκόριτσα, με χωρητικότητα 278MVA. Ωστόσο, η γραμμή κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’70 και χρειάζεται ανακατασκευή. Καθώς η Αλβανία σχεδιάζει να κατασκευάσει περισσότερα υδροηλεκτρικά εργοστάσια στο βορρά και σχεδιάζει έργα φυσικού αερίου στο νότο, οι διασυνδέσεις θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν.
Η άλλη σχεδιαζόμενη γραμμή θα συνδέει τον υποσταθμό του ΥΗΣ Μπαϊράμ Τσούρι και το Κούκεσι με το Κόσοβο.
Η Αλβανία παράγει σήμερα σχεδόν 100% υδροηλεκτρική ενέργεια. Ωστόσο, χωρίς αποθηκευτική ικανότητα, η ενέργεια πωλείται σε άλλες χώρες κατά τους κύριους μήνες παραγωγής – την άνοιξη και τις αρχές του καλοκαιριού. Αυτό σημαίνει ότι η Αλβανία πρέπει να αγοράζει ενέργεια από ορυκτά καύσιμα το χειμώνα για να καλύψει τη ζήτηση.
Η κυβέρνηση συνεχίζει να εκδίδει άδειες για υδροηλεκτρικά εργοστάσια, παρά τις συνεχείς προειδοποιήσεις ότι η κλιματική αλλαγή και η άνοδος της θερμοκρασίας σημαίνουν ότι δεν είναι πλέον βιώσιμη. Επί του παρόντος, λόγω των μεταβαλλόμενων καιρικών συνθηκών και της κακοδιαχείρισης δεκαετιών, οι λίμνες που χρησιμοποιούνται για υδροηλεκτρική ενέργεια στο βόρειο τμήμα της χώρας λειτουργούν με περιορισμένη δυναμικότητα και παρουσιάζουν μείωση της στάθμης του νερού, απειλώντας την ήδη επισφαλή ενεργειακή κατάσταση.
Αλλά και η χρήση του φυσικού αερίου έχει αποδοκιμαστεί. Η περιοχή δεν εξαρτάται σήμερα σημαντικά από το φυσικό αέριο και πολλοί θα ήθελαν να παραμείνει έτσι.
Πρόσφατα, μια ομάδα τοπικών και ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών οργανώσεων κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να σταματήσει τη χρηματοδότηση έργων ορυκτού φυσικού αερίου στην περιοχή, καθώς θα κινδύνευε να την εγκλωβίσει σε μη ανανεώσιμη ενέργεια για τις επόμενες δεκαετίες.
