Το αρχοντικό Σβαρτς
Ό,τι κι αν έχει κάποιος στο μυαλό του για τα αρχοντικά των Αμπελακίων, το επιβλητικό τριώροφο σπίτι του Γεωργίου Μαύρου (Σβαρτς), προέδρου της «Κοινής Συντροφίας» το ξεπερνάει. Θεμελιώθηκε το 1787 και αποπερατώθηκε το 1798. Χρειάστηκαν 8 χρόνια για να κτιστεί και 3 χρόνια για να ζωγραφιστεί και να διακοσμηθεί ολόκληρο. Το αποτέλεσμα είναι ένα μίγμα αμπελακιώτικης αρχιτεκτονικής, ευρωπαϊκού μπαρόκ και επιρροών από το Μαρόκο και τη Μικρά Ασία, που όμοιό του δεν βλέπει κανείς πουθενά στην Ελλάδα.
Στα θερινά διαμερίσματα του δευτέρου ορόφου, όπου γίνονταν και οι συνελεύσεις, ξεχωρίζουν τα ξυλόγλυπτα, ο οντάς και το τζάκι του αετού. Στο δωμάτιο αυτό μοναδική είναι η διακόσμηση της οροφής με το σύμβολο του ροδιού στο επίκεντρο. Οι τοιχογραφίες στον τρίτο και στο δεύτερο όροφο είναι γεμάτες σύμβολα ευημερίας και ευτυχίας, όπως παγώνια, φρούτα, λουλούδια, μαζί με απεικονίσεις της Κωνσταντινούπολης και του Βοσπόρου.
Το αρχοντικό έχει τρεις πύργους-παρατηρητήρια, είναι γεμάτο κρύπτες και κρυφά περάσματα. Στον ημιώροφο λειτουργούσε ιδιωτική τράπεζα και στο ισόγειο υπάρχει ένα θησαυροφυλάκιο (χαζινές, στα τούρκικα). Είναι γεμάτο με ζωγραφιές, έχει θωρακισμένη πόρτα, καταπακτή για να κατεβάζουν τον χρυσό, σιδεριές και πολεμίστρες.
Μετά από πολλά χρόνια που παρέμενε ερειπωμένο, ευτυχώς δόθηκε πράσινο φως στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας για να προχωρήσουν τα έργα αποκατάστασης που προβλέπεται να ολοκληρωθούν το 2023.
More Info. Στο χωριό θα δείτε και το αναστηλωμένο αρχοντικό του Μολά που στεγάζει το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο. Φιλοξενεί από το 2021 μια σειρά από ενδυμασίες, φωτογραφίες, σκεύη, εργαλεία, διακοσμητικά αντικείμενα και έπιπλα στημένα ώστε να αναπαριστούν το αμπελακιώτικο σπίτι και την καθημερινή ζωή των κατοίκων. (Τηλ. 24950 93090).
Ο παλιός φούρνος στα Αμπελάκια
Μόλις το ρολόι δείξει τέσσερις τα ξημερώματα ο κύριος Κώστας Τζαβάρας είναι στο πόστο του. Τα ξύλα κάτω από το φούρνο έχουν ήδη γίνει κάρβουνα και το εσωτερικό του καίει, έτοιμο να ψήσει τα εκατό κιλά ψωμιού που είναι η ημερήσια παραγωγή του. Είναι πάντα το ίδιο είδος ζυμωτού ψωμιού, με το ίδιο σχήμα. Και γίνεται ανάρπαστο.
Η ρουτίνα επαναλαμβάνεται σταθερά από το 1920, όταν ο παππούς του αγόρασε τον παλιό ξυλόφουρνο στα Αμπελάκια. Η οικογένεια πιστεύει ότι κτίστηκε επί Τουρκοκρατίας και ξέρει με σιγουριά ότι ψήνει καταπληκτικά το ψωμί και τα φαγητά χάρη στη μαστοριά με την οποία κατασκευάστηκε. Όπως μας εξηγεί ο κύριος Κώστας, μέρος της επιτυχίας οφείλεται στους αεραγωγούς δεξιά και αριστερά, στον θόλο του που είναι φτιαγμένος με τούβλα, και στο μεγάλο πλάτος του που το συνειδητοποιούμε κι εμείς έκπληκτοι μόνο όταν ανοίξει το πορτάκι για να δούμε το εσωτερικό του. «Ο φούρνος κρατάει μέσα του τη ζέστη πολλές ώρες αφού σβήσει και δεν καπνίζει ποτέ», προσθέτει.
Νωρίς το μεσημέρι θα σχολάσει αφήνοντας παραπονεμένους όσους δεν πρόλαβαν να αγοράσουν τα καρβέλια του «αρτοκλίβανου ο Άσσος». Όποιος πρόλαβε, τον κύριο Κώστα είδε. (Τηλ: 24950 93391).
