Ο Πηνειός πρωτοπόρος στο σχεδιασμό προτάσεων για την ασφάλεια των τομέων Νερού – Γεωργίας

Εκπρόσωποι των τομέων Νερού – Γεωργίας – Περιβάλλοντος και Ενέργειας όλων των διοικητικών επιπέδων (ΤΟΕΒ, ΓΟΕΒ, στελέχη ΥΠΕΝ, στελέχη ΥΠΑΑΤ, ακαδημαϊκοί φορείς, επιχειρήσεις, συνεταιρισμοί) συναντήθηκαν την Παρασκευή 20 Ιανουαρίου στο ΓΕΩΤΕΕ Λάρισας, συνδιαμορφώνοντας για πρώτη φορά ένα κοινό όραμα με συγκεκριμένες προτάσεις και συνακόλουθα μέτρα για το μέλλον της λεκάνης του Πηνειού. Τα μέτρα αυτά, θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα, την ανθεκτικότητα και την ασφάλεια των φυσικών πόρων και θα προωθούν την ευημερία της τοπικής κοινωνίας απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι συγκεκριμένοι τομείς στη λεκάνη του Πηνειού.

Λίγα λόγια για τη συνάντηση

Κατά τη διάρκεια της 2ης Τεχνικής Συνάντησης του ευρωπαϊκού έργου Horizon 2020 REXUS, οι άμεσα εμπλεκόμενοι με τους τομείς Νερό-Γεωργία-Περιβάλλον και Ενέργεια ενημερώθηκαν για την πορεία του, τα πλέον επικαιροποιημένα αποτελέσματα και τα συμπερασμάτα της πρώτης Τεχνικής Συνάντησης των Ενδιαφερομένων Μερών. Παράλληλα, οι συμμετέχοντες δούλεψαν σε ομάδες για τον προσδιορισμό σαφών στόχων αλλά και τον σχεδιασμό συγκεκριμένων και χωρικά εντοπισμένων μέτρων για την επίτευξη της ασφάλειας στο σύστημα Νερό-Γεωργία-Περιβάλλον-Ενέργεια στη λεκάνη του Πηνειού. Ως μία από τις 5 επιλεγμένες πιλοτικές περιοχές του έργου REXUS στην Ευρώπη και Λατινική Αμερική, o Πηνειός πρωτοπορεί στην εφαρμογή συμμετοχικού σχεδιασμού με στόχο τη διαμόρφωση κοινού οράματος που στηρίζεται σε νέα επιστημονικά δεδομένα, που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για χάραξη συντονισμένης πολιτικής.

Το Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ παρουσίασε νέα επιστημονικά δεδομένα και αναλύσεις που αποτυπώνονται σε:

• Χάρτες διαβαθμισμένης καταλληλότητας εγκατάστασης και ανάπτυξης καλλιεργειών, με παραδείγματα βασικών καλλιεργειών όπως αυτές του σιταριού και του βαμβακιού στο σύνολο της λεκάνης απορροής Πηνειού, για μεσοπρόθεσμους (2050 & 2070) και μακροπρόθεσμους (2090) χρονικούς ορίζοντες, υπό δύο (2) σενάρια πρόβλεψης μεταβολής του κλίματος (μετριοπαθές & δυσμενές).
• Χάρτες για το σύνολο της λεκάνης απορροής Πηνειού, σχετικά με δείκτες ξηρασίας, συχνότητας εμφάνισης πλημμυρών, μέσης επιφανειακής απορροής, ανάπτυξης καλλιεργειών, παραγόμενης ενέργειας από φωτοβολταϊκούς και αιολικούς σταθμούς, για βραχυπρόθεσμο (2011-2040), μεσοπρόθεσμο (2041-2070) και μακροπρόθεσμο (2071-2100) χρονικό ορίζοντα.
• Μοντέλα και σενάρια για την ποσοτικοποίηση των αρδευτικών αναγκών των βασικών καλλιεργειών της λεκάνης, λαμβάνοντας υπόψη μια σειρά από παραμέτρους, συμπεριλαμβανομένης και της κλιματικής αλλαγής για τον ρεαλιστικό υπολογισμό, όχι μόνο της κατανάλωσης του αρδευτικού νερού αλλά και του συνολικού υδατικού αποτυπώματος της αγροτικής δραστηριότητας. Η πιλοτική εφαρμογή της παραπάνω μεθοδολογίας στη λεκάνη του Πηνειού για το έτος 2017 υπέδειξε ικανοποιητικότατη ταύτιση μεταξύ των προσομοιωμένων και μετρημένων καταναλώσεων αρδευτικού νερού για βασικές καλλιέργειες όπως το βαμβάκι και οι ζωοτροφές.

Το έργο REXUS και η μεθοδολογία του

To REXUS (2021-2024) είναι μια Δράση Έρευνας και Καινοτομίας που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με συνολικό προϋπολογισμό 5 εκατομμύρια € και υλοποιείται από μία κοινοπραξία 17 εταίρων από 7 διαφορετικές χώρες (Ελλάδα, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ολλανδία, Ρουμανία και Κολομβία). H λεκάνη του Πηνειού αποτελεί μία από τις πέντε πιλοτικές περιοχές του έργου.

Στο πλαίσιο του έργου, επιστημονικά ινστιτούτα από κοινού αναλύουν, συνδυάζουν και συνθέτουν επιστημονικά δεδομένα για τους τομείς ενέργειας-αγροτικής παραγωγής-νερού και οικοσυστημάτων και τις μεταξύ τους σχέσεις και αλληλεπιδράσεις, υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής, με σκοπό να διαμορφώσουν και να προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα που θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα των πόρων και των κοινωνιών απέναντι στις κοινωνικο-οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι συγκεκριμένοι τομείς.

Η συγκεκριμένη μεθοδολογία, που αναπτύσσεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχει στην καρδιά της την ολιστική διαχείριση της περιοχής, με την ενεργή συμμετοχή των εμπλεκόμενων μερών. Πραγματοποιείται συγκερασμός και ενσωμάτωση των απόψεων των ενδιαφερόμενων μερών όλων των Τομέων (Νερό, Γεωργία, Περιβάλλον, Ενέργεια) και όλων των διοικητικών επιπέδων (ΤΟΕΒ, ΓΟΕΒ, στελέχη ΥΠΕΝ, στελέχη ΥΠΑΑΤ, ακαδημαϊκοί φορείς, επιχειρήσεις, συνεταιρισμοί) στις δράσεις του REXUS, μέσω διαδοχικών Τεχνικών Συναντήσεων, προσωπικών συνεντεύξεων, συμπλήρωση ερωτηματολογίων κ.λπ. Τα μέτρα θα συνδιαμορφωθούν με τη συμβολή και προς όφελος όλων των άμεσα ενδιαφερομένων, οι οποίοι για πρώτη φορά συναντιούνται και συζητούν προκειμένου να συνδιαμορφώσουν κοινές προτάσεις για το μέλλον του τόπου τους.

Έτσι, οι άμεσα εμπλεκόμενοι φορείς:

• συνεισφέρουν ενεργά στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή και σε άλλες πιθανές οχλήσεις του συστήματος του τόπου τους,
• αποκτούν πλήρη και αναλυτική εικόνα των προκλήσεων και των πιθανών λύσεων διαχείρισης των φυσικών πόρων της περιοχής τους,
• συμμετέχουν σε έναν συστηματικό διάλογο με τη δημόσια διοίκηση, την έρευνα, τον ιδιωτικό τομέα, τους τελικούς χρήστες και άλλους στο διασυνδεδεμένο σύστημα Νερό-Τροφή-Ενέργεια του τόπου τους,
• συμβάλλουν στη διάσπαση του τομεακού απομονωτισμού στην ανάλυση και επικοινωνία που παρεμποδίζουν την κοινωνικό-οικονομική βιωσιμότητα και την περιβαλλοντική προστασία.
• συνεργάζονται με σημαντικούς ερευνητικούς φορείς και γνωρίζουν τη σύγχρονη έρευνα που αφορά τις μεθόδους και τα εργαλεία διαχείρισης διασυνδεδεμένων συστημάτων και αναγνωρίζουν ουσιαστικά τα κίνητρα και τα εμπόδια προς την κατεύθυνση της αλλαγής

Η ομάδα του έργου θα επεξεργαστεί τα αποτελέσματα της συνάντησης και θα διαμορφώσει ολοκληρωμένες ρεαλιστικές προτάσεις οι οποίες θα αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης και διαβούλευσης για την επόμενη Συνάντηση Εργασίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Απώτερος στόχος είναι το παράδειγμα της λεκάνης του Πηνειού να αποτελέσει Οδηγό για παρόμοιες εφαρμογές στο σύνολο του ευρωπαϊκού και μη χώρου, με παρόμοια κλιματικά και φυσιογεωγραφικά χαρακτηριστικά.

Βίντεο του προγράμματος: https://youtu.be/-PUEWM-qHVI