Φιλετάρουν ένα ψάρι, ανάβουν φωτιά ή χτίζουν ένα ιγκλού: Στην Αρκτική του Καναδά, οι νέοι Inuit ενθαρρύνονται να συνδεθούν με τον πολιτισμό τους σε μια προσπάθεια να αποτραπεί η σοβαρή κατάθλιψη και να σωθούν ζωές.
Μια ντουζίνα έφηβοι και νεαροί ενήλικες συγκεντρώνονται γύρω από τον εκπαιδευτή Alex Flaherty. Δεν θέλουν να χάσουν καμία από τις ακριβείς χειρονομίες του παραδοσιακού κυνηγού καθώς χαράσσει ένα ψάρι ή ανάβει φωτιά.
«Η κουλτούρα μας έχει αλλάξει τόσο πολύ τα τελευταία 50 χρόνια, από όταν οι άνθρωποι ζούσαν σε ιγκλού… η αλλαγή συμβαίνει τόσο γρήγορα, (και) χάνουμε τον πολιτισμό μας», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Ο Flaherty κατηγορεί τις κοινωνικές αλλαγές για μια σειρά από κοινωνικά δεινά, όπως τα βίαια εγκλήματα, η κατάχρηση ουσιών και το υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών.
Ελπίζοντας να βοηθήσει να διορθωθούν αυτά τα προβλήματα, τα τελευταία τρία χρόνια έχει συνοδεύσει εκατοντάδες εφήβους για πεζοπορία, κατασκήνωση και κυνήγι στην αχανή τούνδρα.
Εκτός από το να κρατήσει ζωντανή την κουλτούρα των Inuit, το πρόγραμμα Polar Outfitting, που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση, στοχεύει επίσης στο να ενισχύσει την ψυχική υγεία των νέων και να τους διδάξει να προσαρμόζονται σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα – σε μια περιοχή που θερμαίνεται πολύ πιο γρήγορα από άλλα μέρη του κόσμου.
Ο Flaherty λέει ότι αναλαμβάνει κυρίως νέους ηλικίας 12 έως 20 ετών, «γιατί τότε αρχίζει να αλλάζει ο τρόπος ζωής τους και χρειάζονται βοήθεια».
Το καλοκαίρι, κάνουν πεζοπορία στις βραχώδεις, ανεμοδαρμένες εκτάσεις κοντά στην πόλη του κόλπου του Iqaluit που φιλοξενεί περίπου 7.000 κατοίκους – και είναι προσβάσιμη μόνο με αεροπλάνο τους περισσότερους μήνες.
Μαθαίνουν επίσης να φτιάχνουν δίχτυα για να πιάνουν αρκτοσαλβελίνους και να προσανατολίζονται και να επιβιώνουν στο παρθένο αλλά αδυσώπητο περιβάλλον.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, όταν το φως του ήλιου μειώνεται σε λίγες μόνο ώρες την ημέρα, θα βγουν στον πάγο για να ψαρέψουν και θα φτιάξουν ιγκλού.
«Δεν έχει να κάνει μόνο με το ψάρεμα»
Στα 22 της, η Annie Kootoo είναι η μεγαλύτερη στην τωρινή τάξη. Αναβλύζει από χαρά αφού πέρασε 10 μέρες στην άγρια φύση.
«Έκανα πολλές δραστηριότητες που δεν κάνω συνήθως και ήταν πολύ χρήσιμο για την ψυχική μου υγεία», λέει.
Ο Chris Laisa, ένας 14χρονος, μοιράζεται το ίδιο συναίσθημα. «Νιώθω υπέροχα», λέει μετά από ένα μάθημα.
«Ήταν διασκεδαστικό γιατί έμαθα πώς να φιλετάρω ένα ψάρι, πώς να το ετοιμάζω».
Ο Flaherty, που στέκεται κοντά, προσθέτει ότι «δεν έχει να κάνει μόνο με το ψάρεμα. Αλλά και με το να καθαρίσεις το μυαλό σου, να είσαι σε εξωτερικό χώρο και να μοιράζεσαι με άλλους».
Στην επικράτεια Nunavut του βόρειου Καναδά, όπου ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 28, οι νέοι επηρεάζονται βαθιά από την απομόνωση και τα διαγενεακά τραύματα που προκλήθηκαν από προηγούμενες αποικιακές πολιτικές.
Όπως πολλοί αυτόχθονες πληθυσμοί στον Καναδά, οι Ινουίτ στοιχειώνονται από αναμνήσεις εξαναγκασμού ένταξης σε οικιστικά σχολεία, όπου τους αφαιρούσαν τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους και τους κακοποιούσαν δάσκαλοι και διευθυντές.
Εδώ το ποσοστό αυτοκτονιών είναι πολύ υψηλότερο από την υπόλοιπη χώρα – 76,6 ανά 100.000 κατοίκους το 2020 σε σύγκριση με 10,1, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία του Καναδά.
Η Camilla Sehti, επικεφαλής των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων της κυβέρνησης του Nunavut, αναφέρεται σε μια μακρά λίστα με το τι συνέβαλε στην κρίση: «Είναι τόσοι πολλοί παράγοντες».
Η θεραπεία, λέει, «ξεκινά με την επανασύνδεση των ανθρώπων με τον πολιτισμό τους».
«Νομίζω ότι ο αποικισμός είχε τεράστιο αντίκτυπο σε αυτήν την περιοχή και στην ικανότητα των ανθρώπων να αισθάνονται συνδεδεμένοι με τον εαυτό τους», εξηγεί, περιγράφοντας νέες πρωτοβουλίες ψυχικής υγείας που δίνουν έμφαση στην «οικογένεια, τον πολιτισμό και την κοινότητα».
Αφού έχασε την καλύτερή της φίλη πριν από δύο χρόνια, η Minnie Akeeagok άρχισε να δημοσιεύει προειδοποιήσεις στα social media για την κατάθλιψη και την αυτοκτονία.
«Όλοι στο Νούναβουτ γνωρίζουν κάποιον που έχει αυτοκτονήσει ή αντιμετώπισε προβλήματα ψυχικής υγείας. Προσωπικά γνωρίζω περισσότερα από πέντε άτομα», είπε η 18χρονη στο Γαλλικό Πρακτορείο.
«Χρειαζόμαστε περισσότερους πόρους, περισσότερη προσβασιμότητα στον τομέα της ψυχικής υγείας στο Nunavut», λέει, σημειώνοντας ότι στις μακρινές κοινότητες αυτής της αρκτικής επικράτειας η ανάγκη είναι ακόμα πιο επιτακτική.
Πηγή: AFP
