Στις 30 Οκτωβρίου του 1930 ο Ελευθέριος Βενιζέλος, Πρωθυπουργός της Ελλάδας, υπογράφει στην Άγκυρα μαζί με τον Ισμέτ Ινονού, Πρωθυπουργό της Τουρκίας, παρουσία των δύο Υπουργών Εξωτερικών, Ανδρέα Μιχαλακόπουλου και Τεβφήκ Ρουσδή, αλλά και του Τούρκου Προέδρου Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, το πρώτο στην ιστορία των δύο κρατών Σύμφωνο Φιλίας, Ουδετερότητας και Διαιτησίας. Το κλίμα της εποχής διευκολύνει και την έναρξη αθλητικών συναντήσεων μεταξύ των δύο χωρών, που συνδυάζονται με την παρουσία εκδρομέων από την μία χώρα στην άλλη, συχνά και με παράλληλες διαδικασίες διερεύνησης επιχειρηματικών συνεργασιών.
Οι πολεμικές περιπέτειες και ο πόνος που έφεραν δείχνουν να πηγαίνουν στην άκρη και ο αθλητισμός να γίνεται εργαλείο προσέγγισης. Σε αυτό το πλαίσιο ο Άρης Θεσσαλονίκης πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη για φιλικούς αγώνες με τη Φενέρ Μπαξέ και τη Γαλατασεράι, τις μεγάλες ομάδες της Τουρκίας.
Η αναχώρηση του Άρη έγινε στις 21 Οκτωβρίου 1930 και μαζί με την ομάδα υπήρχαν και 70 εκδρομείς. Το ταξίδι έγινε με το σιδηρόδρομο. Ο πρώτος αγώνας ήταν στις 24 Οκτωβρίου 1930 στο στάδιο Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης με τη Φενέρ Μπαξέ.
Για την υποδοχή ο απεσταλμένος της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ γράφει στο φύλλο της 24 Οκτωβρίου 1930: » Η υποδοχή η οποία μας έγινε ήταν ανώτερη κάθε περιγραφής. Γεμάτος o σταθμός και η πλατεία. Τούρκοι και Έλληνες επευφημούν με ενθουσιασμό τους αθλητές και τους φιλάθλους από τη Θεσσαλονίκη. 
Αντιπρόσωποι των τουρκικών αθλητικών ομάδων Φενέρ Μπαξέ και Γαλατά Σεράι, προσφώνησαν με θερμούς λόγους τους Αρειανούς και τους πρόσφεραν ανθοδέσμες.
Απάντησε ευχαριστώντας για την υποδοχή ο κ. Αγγέλου. Οι Τούρκοι ζητωκραύγασαν υπέρ των αθλητών μας στα ελληνικά. Οι ομογενείς μας ήταν συγκινημένοι που μας έβλεπαν. Το ίδιο συγκινημένοι ήμασταν και εμείς.
Ποτέ μία εκδρομή δεν γέννησε τόσα πολλά αισθήματα βαθύτατης αγάπης. Πρώτη φορά Τούρκοι και Έλληνες μετά από θλιβερούς αγώνες, αδελφωμένοι αλληλοεπευφημούνται. Αναμφισβήτητα η πρωτοβουλία του Άρη Θεσσαλονίκης εγκαινιάζει ιστορικό σταθμό στις σχέσεις των δύο λαών». Στην ίδια ανταπόκριση κάνει λόγο για κομβόι αυτοκινήτων που τους συνόδευσε μέχρι τα ξενοδοχεία και για τους Τούρκους αθλητές που συμμετείχαν στους Παμβαλκανικούς αγώνες να ορίζονται ως ξεναγοί των Ελλήνων.
Οι ανταποκρίσεις για τον αγώνα συνεχίστηκαν και τις επόμενες ημέρες και στις 29 Οκτωβρίου 1930 η εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ γράφει για φήμες που κυκλοφορούσαν πριν τον αγώνα, ότι το πλήθος σε περίπτωση που έχανε η Φενέρ Μπαξέ θα έδερνε τους Έλληνες ποδοσφαιριστές και θα γίνονταν θλιβερά επεισόδια. Αυτά έγραφε και μέρος των τουρκικών εφημερίδων, όπως η εφημερίδα Ινκιλάπ. Του αγώνα προηγήθηκε συνάντηση των ποδοσφαιριστών της Φενέρ Μπαξέ με τους Έλληνες παίκτες.
Η συνάντηση ξεπερνάει το αθλητικό πλαίσιο και γίνεται ένα σπουδαίο γεγονός. Η αστυνομία για τον αγώνα έλαβε δρακόντεια μέτρα (προς τιμήν της σχολιάζει ο απεσταλμένος της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ).
Οι θεατές υπολογίζονταν σε 10.000 και σε 3.000 υπολογίζονταν οι ομογενείς που βρέθηκαν στις εξέδρες, ενώ η ελληνική σημαία δεν μπήκε στο γήπεδο υπό τον φόβο να ξεσηκωθούν αντιδράσεις.
Ο αγώνας σήμανε κινητοποίηση για τον ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης που προμηθεύτηκε και τα ανάλογα εισιτήρια. Η ομάδα του Άρη έμεινε στο πολυτελές ξενοδοχείο «Μπρίστολ». Το παρόν στον αγώνα έδωσαν οι πολιτικές και στρατιωτικές αρχές.
Οι ομάδες μπήκαν στο γήπεδο τις 3μμ και όπως έγραφε η τουρκική εφημερίδα «Πολίτικα»: «Στις 3μ ακριβώς εμφανίστηκαν οι Έλληνες κάτω από ενθουσιώδεις ζητωκραυγές. Με κίτρινη φανέλα και μαύρη περισκελίδα είχαν την όψη αθλητών καλοδεμένων και καλά προπονημένων. Με ελαφρύ τροχάδη μπήκαν στο στίβο και χαιρέτισαν τον κόσμο ζητωκραυγάζωντες. Δύο λεπτά μετά εμφανίστηκαν και οι Φενερλήδες.
Πηγή φωτο: https://www.facebook.com/akademisakaryaspor
Ακολούθησαν προσφωνήσεις, ανταλλαγή αναμνηστικών σημαιών, ανθοδέσμη και φωτογραφήσεις.
Μπροστά στο διαιτητή Σερεφεντίν Βέη (μέλος της ομάδας Μπεσίκτας, δεύτερη στο πρωτάθλημα Κωνσταντινούπολης εκείνη την περίοδο) οι ομάδες παρατάχθηκαν ως εξής:
Φενέρ: Ριζά, Καντρί, Ζιά, Τζεβάτ, Σαντί, Ρεσάτ, Λουτφή, Αλλαεντίν, Ζευκή, Μουζαφέρ και Φεκρέτ.
Άρης: Κουμλής, Οικονόμου, Γκικόπουλος (Οπλοποιός), Κατσαούνης, Βικελίδης Κώστας, Βικελίδης Νικηφόρος, Παππάς, Αγγελάκης, Κίτσος, Καλτέκης και Αργυριάδης.
Επόπτες γραμμών Σαΐμ Τουργούτ και Μπασρή.
Ο αγώνας τελείωσε ισόπαλος με 2-2 (για τον Άρη σκόραραν οι Αγγελάκης 18′ και Αργυριάδης 55′) ενώ οι Τούρκοι προηγήθηκαν στο 15΄ και ισοφάρισαν με αυστηρό – όπως αναφέρουν οι μαρτυρίες-πέναλτυ στο 83′.και η τουρκική εφημερίδα με υπότιτλο «Έτσι πρέπει να γίνεται», αναφέρει ότι «Κατά τον χτεσινό αγώνα η στάση των θεατών έναντι των φιλοξενουμένων υπήρξε άψογη. Το γεγονός αυτό το σημειώνουμε με πολλή ευχαρίστησή μας.
Την 1η Νοεμβρίου 1931 η η εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ παρουσιάζει το δημοσίευμα για τον αγώνα της εφημερίδας «Τζουμχουριέτ», που είχε γίνει στις 26-10-1930.
Διαιτητής ήταν ο πρόεδρος της Ποδοσφαιρικής Ενώσεως Κωνσταντινούπολης Χαμδή Εμίν Βέη, επόπτες γραμμών Φετχή Ταχσίν Βέη και ένας από το σύλλογο «Πέρα Κλουμπ».
Η σύνθεση της Γαλατά Σεράι ήταν: Αβνή, Βαχή, Μπουρχάν, Μιτάτ, Μουσαμέρ, Ρεμπή, Λατίφ, Νετζέντ, Κεμάλ, Φαρουκή, Κιουτζούκ, Τζελάλ.
Η σύνθεση του Άρη ήταν: Κουμπλής, Γκικόπουλος, Οικονόμου, Κατσαούνης, Κώσ. Βικελίδης, Νικ. Βικελίδης, Βογδάνου, Αγγελάκης, Κίτσος, Καλτέκης και Αργυριάδης.
Σκόραραν οι Νετσντέτ Τζιτζί 2, Λατίφ Γιαλινλί 2, Ριφάτ Αλπέρ και από τον Άρη ο Αργυριάδης.
Στις 30/10/1930 η εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ αναφέρεται στην επιστροφή της ομάδας του Άρη και των εκδρομέων που είχε γίνει το βράδυ της 29ης Οκτωβρίου. Την αποστολή υποδέχτηκαν μέλη διοικητικών συμβουλίων άλλων αθλητικών συλλόγων, αλλά και φίλαθλοι του «ωραίου φύλλου», όπως σημειώνει η εφημερίδα.
Μιλώντας για τη φιλοξενία που βρήκαν, οι παίκτες του Άρη την χαρακτήρισαν εξαιρετική τόσο από τους παίκτες της Γαλατασεράι και της Φενέρ Μπαξέ, όσο και από τους Τούρκους φιλάθλους και τους ομογενείς. μάλιστα κατά την άφιξή τους στην Τουρκία τους προϋπάντησαν τρεις χιλιάδες κόσμου.
Για την ήττα στον ένα αγώνα (5-1 από τη Γαλατά Σεράι), ο αρχηγός του Άρη, Βικελίδης, δήλωσε ότι οι αντίπαλοι έπαιξαν καλύτερα και κέρδισαν. Μάλιστα διέψευσε δήθεν δηλώσεις του σε αθηναϊκές εφημερίδες, στις οποίες εμφανίζονταν να επικαλείται δικαιολογίες για την ήττα από τη Γαλατά Σεράι.
Στις 31 Οκτωβρίου 1930 η εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ φιλοξενεί ανταπόκριση «έκτακτου συνεργάτη» χωρίς αναφορά στο όνομά του όπου κριτικάρει τον διαιτητή του αγώνα Γαλατά Σεράι – Άρη, χρεώνοντάς του κακή ή και μεροληπτική διαιτησία, ειδικά με τις υποδείξεις για οφσάιντ σε αρκετές περιπτώσεις επιθέσεων του Άρη.
Αντίστροφα, του χρεώνει μη υπόδειξη οφσάιντ σε τέρματα που πέτυχε η τουρκική ομάδα. Επίσης αναφέρει ότι και η ήττα της Σλάβια Πράγας με 2-0 από τη Γαλατασεράι, έγινε με παραπλήσια διαιτησία.
Όπως και να έχει, με ή χωρίς αυστηρό πέναλτυ, με ή χωρίς άδικο οφσάιντ, με καλή ή κακή διαιτησία, το ποδόσφαιρο σε όλες τις εποχές συγκινεί τους ανθρώπους και γίνεται ένα από τα ωραιότερα “δεύτερα” πράγματα που κάνουν τη ζωή μας πιο ευχάριστη. Στην περίπτωση του Άρη και της επίσκεψής του στην Τουρκία, έγινε γέφυρα συμφιλίωσης και μαζί με τις ομάδες της Φενέρ Μπαξέ και της Γαλατασεράι, στο ξερό τότε γήπεδο “Ταξίμ”, έγραψαν μία σπουδαία ιστορία.
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
Σχετικές ειδήσεις:
Η “Οδύσσεια” του Ολυμπιακού Πατρών στην Τουρκία το 1933
Αθλητική κυψέλη από το 1925: Το ertnews.gr στα γραφεία του Ολυμπιακού Πατρών
1930: Σύμφωνο φιλίας Βενιζέλου – Ινονού και αθλητική γιορτή Παλλεσβιακός – Idman Yurdu: 3-2
Ένας ποδοσφαιρικός αγώνας “διαρκείας” από τη Χίο μέχρι τη Σμύρνη
Αγώνας ελληνοτουρκικής φιλίας (video)
Φιλικό ματς Παλλεσβιακού -Καρσίγιακα στην Καλλονή Λέσβου (video)
93 χρόνια ιστορίας αθλητικής και κοινωνικής προσφοράς από τον Παλλεσβιακό
