Πόση σημασία έχει τελικά να γνωρίζουμε τα εμβληματικά κτίρια της πόλης μας; Κατά γενική ομολογία (ειδικών και μη ειδικών) έχει ιδιαίτερη σημασία: Διότι αυτά είναι ένας τρόπος να προσεγγίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο -έστω και νοητά- την ιστορική πραγματικότητα της πόλης.
Επιπλέον, κάθε ιστορικό και σημαντικό κτίριο κάθε πόλης (εν προκειμένω της Λάρισας) προσθέτει ένα μικρό λιθαράκι στην αποκωδικοποίηση της ταυτότητάς της: την εκάστοτε κυρίαρχη αρχιτεκτονική τάση, αισθητικές λεπτομέρειες, πολιτισμικά και ιστορικά δεδομένα που συνδέονται με το κάθε κτίριο και τους ιδιοκτήτες και διαχειριστές του, ακόμη και συνήθειες και επικρατούσες λογικές που συνδέονται με την εποχή ή την ανέγερση και τη συντήρηση όλων αυτών των κτιρίων – συμβόλων.
Φυσικά, υπάρχει πάντα και η κατηγορία των ρομαντικών Λαρισαίων, που απλώς και μόνο ως νοσταλγοί του παρελθόντος αγαπούν να μαθαίνουν για κάθε τι καλαίσθητο, είτε του παρελθόντος είτε του παρόντος. Κατά συνέπεια, πρόκειται για κτίρια που φέρουν πλήθος πληροφοριών και καθίστανται τελικά, στο συνειδητό ή στο ασυνείδητο του κάθε πολίτη της Λάρισας, το σημείο αναφοράς του, σε σχέση με την πόλη που γεννήθηκε ή μεγάλωσε. Αξίζει σίγουρα ειδική μνεία σε αυτά.
Το μέγαρο Αλεξάνδρου
Πρώτης Μεραρχίας και Μακεδονίας ήταν οι ονομασίες που είχε κατά καιρούς ένας από τους μεγαλύτερους, κεντρικότερους και εμπορικότερους δρόμους της Λάρισας, η σημερινή οδός Βενιζέλου. Ο συγκεκριμένος δρόμος παρουσίαζε έντονη δραστηριότητα για αρκετές δεκαετίες, ήδη από την εποχή που απελευθερώθηκε η πόλης μας από τους Οθωμανούς. Η πιο πρόσφατη μετονομασία του δρόμου από Μακεδονίας σε Βενιζέλου, έγινε για να τιμηθεί η προσφορά του Ελευθέριου Βενιζέλου στην πόλη μας. Τα αποκαλυπτήρια τιμητικής πλάκας έγιναν στα τέλη Φεβρουαρίου 1952, συγχρόνως με τα εγκαίνια της νέας τσιμεντένιας γέφυρας του Πηνειού.
Συμβολή των οδών Ακροπόλεως (Παπαναστασίου) και Μακεδονίας (Βενιζέλου) στη Λάρισα. Έτος ανέγερσης 1930.
Εκεί στέκει αγέρωχο, εμβληματικό, με τέλειες αναλογίες, εδώ και πολλές δεκαετίες, ένα από τα ιστορικότερα κτίρια της Λάρισας, το Μέγαρο Αλεξάνδρου. Από το 1930 και για πολλά χρόνια, είχε «κτιριακό συνοδοιπόρο», το εφαπτόμενο στη μία του πλευρά, κτίριο της Τράπεζας Λαρίσης. Στο κτίριο της Τράπεζας Λαρίσης, με το πέρασμα των ετών στεγάστηκε το κατάστημα «MONACO». Όπως αναφέρει ο Γεώργιος Ζιαζιάς η ΤΡΑΠΕΖΑ ΛΑΡΙΣΗΣ ιδρύθηκε το 1925 ως Α.Ε. και λειτούργησε σε ιδιόκτητο χώρο, ενώ τα εγκαίνιά της έγιναν στις 31/8/1926, με εταιρικό κεφάλαιο 9.500.000 δραχμές.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, το Μέγαρο Αλεξάνδρου επιτάχθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως Διοικητήριο των Γερμανικών στρατευμάτων με γκαράζ στο ισόγειο. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε ως ξενοδοχείο και ως κλινική.
Σε όλη την περίοδο των 125 χρόνων εμπορικής δραστηριότητας, οι χρήσεις του καταστήματος ήταν τρεις: Ξεκίνησε από τον ιδρυτή του, Δημήτριο Αλεξάνδρου, ως υαλοπωλείο, μετατράπηκε κάπου στα 1933 από τον Ιωάννη Αλεξάνδρου σε κατάστημα γενικού εμπορίου και το 1980 λειτούργησε από τον Δημήτριο Αλεξάνδρου (τον εγγονό) ως κατάστημα παιδικών παιχνιδιών.
Ποια ήταν η οικογένεια Αλεξάνδρου;
Η οικογένεια Αλεξάνδρου είναι από τις λίγες, που η παρουσία της ανιχνεύεται στην πόλη της Λάρισας, από την περίοδο της τουρκοκρατίας ακόμα, ενώ απόγονοί της υπάρχουν μέχρι και σήμερα. Γενάρχης της οικογένειας θεωρείται ο Δημήτριος Αλεξάνδρου, ο οποίος γεννήθηκε στον Τύρναβο το 1862.
Την περίοδο εκείνη, ο Τύρναβος ήταν μια πόλη πολυπληθέστερη συγκριτικά με τη Λάρισα. Το 1879, σε ηλικία 17 ετών, ο Δημήτριος Αλεξάνδρου, διαβλέποντας την εξέλιξη που θα είχε η Λάρισα τα επόμενα χρόνια, μετακόμισε σε αυτήν και συνεταιρίσθηκε με τον Κυριακό Γεωργ. Διδάσκαλο ανοίγοντας κατάστημα υαλικών. Το κατάστημά τους στεγάσθηκε σε ισόγειο οίκημα στη γωνία των σημερινών οδών Βενιζέλου και Παπαναστασίου. Η συνεργασία διήρκησε μικρό διάστημα. Στη συνέχεια το κατάστημα το λειτούργησε ο Δημήτριος Αλεξάνδρου μόνος του. Στις διαφημιστικές καταχωρήσεις των εφημερίδων της εποχής, το κατάστημα αναφέρεται ως «Μέγα Υαλοπωλείον Δημητρίου Αλεξάνδρου», απασχολώντας εκείνη την περίοδο πολλούς υπαλλήλους, γεγονός που αποδεικνύει την ευρωστία του καταστήματος.
Με την σύζυγό του Ευφροσύνη ο Δημήτριος Αλεξάνδρου απέκτησε δύο παιδιά: Το 1882 την Ελένη, η οποία παντρεύτηκε τον αξιωματικό Κωνσταντίνο Σκόδρα και το 1884 τον Ιωάννη. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του τρίτου τοκετού της, η Ευφροσύνη απεβίωσε, χωρίς να μπορέσει να επιβιώσει τουλάχιστον το παιδί της. Κατόπιν αυτού, ο Δημήτριος Αλεξάνδρου συνήψε δεύτερο γάμο με την Ελένη Χολέβα, χωρίς να αποκτήσουν παιδιά.
Τον Ιούνιο του 1906 ο Δημήτριος Αλεξάνδρου πέθανε νεότατος (44 ετών) και την επιχείρηση ανέλαβε ο γιος του Ιωάννης, ο οποίος την διατήρησε μέχρι τον θάνατό του το 1962.Τα 56 αυτά χρόνια που λειτούργησε το κατάστημα, εξυπηρετούσε όχι μόνο του αγοραστές της Λάρισας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλίας. Ο Ιωάννης Αλεξάνδρου ονόμασε το κατάστημα «Μέγα Υαλοπωλείον Λούβρ» και ταξίδευε πολύ συχνά στην Κωνσταντινούπολη, τη Λειψία και τη Βιέννη για να εμπλουτίζει το εμπόρευμα του καταστήματος, με τα καλύτερα αντικείμενα της ευρωπαϊκής αγοράς. Τον Ιούλιο του 1911 παντρεύτηκε την Ευφημία, κόρη του τραπεζίτη Ιωάννη Χολέβα. Το έτος 1928, ο Ιωάννης Αλεξάνδρου αγόρασε την συνεχόμενη διπλανή έκταση, που ανήκε στα ανταλλάξιμα κτίσματα και στη θέση του έκτισε το σημερινό τριώροφο μέγαρο απέναντι από το κοίλο του αρχαίου Θεάτρου, στο ισόγειο του οποίου μεταστεγάσθηκε η επιχείρηση μέχρι το 2004, ενώ το γωνιακό οίκημα στέγασε την Τράπεζα Λαρίσης, η οποία αποτελούσε επίσης ιδιοκτησία της οικογένειας Αλεξάνδρου.
Με την σύζυγό του Ευφημία ο Ιωάννης Αλεξάνδρου απέκτησε τρία παιδιά:
- Το 1914 την Ευφροσύνη (Φωφώ), τη γνωστή λυρική υψίφωνο, η οποία παντρεύτηκε το 1936 τον Νικόλαο Κουκουτάρα, που διατηρούσε βιομηχανία υφαντουργίας στη Λάρισα.
- Το 1921 την Έλλη, η οποία παντρεύτηκε τον γεωπόνο Δημήτριο Κολτσιδόπουλο διευθυντή των κτημάτων Χαροκόπου.
- Το 1929 γεννήθηκε το τρίτο παιδί του Ιωάννη και της Ευφημίας, ο Δημήτριος Αλεξάνδρου, ο οποίος το 1953 ανέλαβε την επιχείρηση του πατέρα του, την οποία διατήρησε με επιτυχία μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2004, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Έκλεισε έτσι, ένας κύκλος 125 χρόνων επαγγελματικής δραστηριότητας, με τη μεσολάβηση τριών γενεών.
Η κατοικία της οικογένειας Αλεξάνδρου στα πρώτα χρόνια της παρουσίας της στη Λάρισα ήταν στην συνοικία Αρναούτ (Αγίου Αθανασίου), όπου κατοικούσε τότε το αρχοντολόι της Λάρισας. Αργότερα, η οικογένεια του Ιωάννη Αλεξάνδρου μετακόμισε σε ενοικιαζόμενο οίκημα ιδιοκτησίας του γαιοκτήμονα Ζάνου, που βρισκόταν επί της οδού Παύλου Μελά. Το 1922 αγόρασε από τον υφασματέμπορο Αντωνιάδη που μετακόμισε στην Αθήνα, την σημερινή κατοικία επί της οδού Παπακυριαζή.
Το Μέγαρο Αλεξάνδρου σήμερα
Ρεπορτάζ: Κατερίνα Δημηνίκου
Φωτογραφικό υλικό αρχείου – πληροφορίες: Θωμάς Κυριάκος, Νίκος Παπαθεοδώρου (Φωτοθήκη Λάρισας) / Φωτογραφίες του σήμερα: Θάνος Παλούκας / onlarissa.gr
