Η πρόσφατη ανθρωποκτονία στα Καλά Νερά έχει συγκλονίσει την κοινή γνώμη και κάθε νέο στοιχείο για την υπόθεση πυροδοτεί συζητήσεις για το ποιος είναι τελικά ο δολοφόνος. Είναι γεγονός ότι οι ανθρωποκτονίες και η εγκληματολογία μας έλκει ιδιαιτέρως. Αποδεικνύεται άλλωστε, από τις άπειρες σειρές και ντοκιμαντέρ που κατακλύζουν την μικρή οθόνη και το Netflix, από την αστυνομική λογοτεχνία που ανθίζει. Θα έλεγε κανείς ότι οι ιστορίες με εγκλήματα μας έχουν γίνει ένα είδος εμμονής, που ανεβάζουν την αδρεναλίνη στα ύψη. Ο ντεντέκτιβ και ιατροδικαστής αποκτούν υπεράνθρωπες ιδιότητες, είναι οι νέοι αγαπημένοι πρωταγωνιστές.
Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αυτή η ικανοποίηση έχει βαθύτερες ρίζες. Όταν παρακολουθούμε αυτές τις εικόνες ενεργοποιούνται τα πιο πρωτόγονα ένστικτά μας: νιώθουμε περιέργεια για το διαφορετικό, φοβόμαστε το τέρας κάτω από το κρεβάτι αλλά θέλουμε και να μάθουμε τι μας διαφοροποιεί από τους δολοφόνους.
Συνέντευξη στην Εύη Μποτσαροπούλου
Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα; Πως ακριβώς είναι το επάγγελμα ενός ιατροδικαστή; Τελικά η ζωή ξεπερνά τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο;
Η Λαρισαία ιατροδικαστής κα Ρουμπίνη Λεονταρή μιλά στο onlarissa.gr για την επιστήμη της ιατροδικαστικής, τις δυσκολίες και τις προκλήσεις στο συγκεκριμένο επάγγελμα, τις υποθέσεις που δοκίμασαν τις ψυχικές αντοχές της, για τη ζωή και το θάνατο.
Τι ακριβώς είναι η ιατροδικαστική επιστήμη κα Ρουμπίνη Λεονταρή; Πόσο κοντά στην πραγματικότητα είναι το επάγγελμά σας σε σχέση με τους κινηματογραφικούς ή λογοτεχνικούς ρόλους ιατροδικαστών;
Η Ιατροδικαστική είναι ειδικότητα της Ιατρικής που ασχολείται με την εφαρμογή ιατρικών γνώσεων για τον προσδιορισμό γεγονότων σε αστικές και ποινικές νομικές υποθέσεις. Είναι κυρίως η επιστήμη της γνώσης της αιτίας, του τρόπου και του χρόνου του θανάτου και έχει πολλές επιμέρους εξειδικεύσεις. Όπως αναφέρεται από ιατρικούς ιστορικούς ο πρώτος Έλληνας ιατρός ήταν ο Ηρόφιλος της Χαλκηδόνας 335-280πΧ που έκανε τακτικές νεκροτομές και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής στην Αλεξάνδρεια.
Ίσως δεν θεωρείται ένας από τους συνηθισμένους κλάδους της Ιατρικής όμως η γοητεία της και το ενδιαφέρον όλων για αυτή είναι εμφανές. Από τη μία τα μέσα ενημέρωσης που έχουν αναδείξει το έργο του Ιατροδικαστή και οι μη ρεαλιστικές – εξιδανικευμένες συνήθως κινηματογραφικές ταινίες και από την άλλη το μυστήριο και η παράξενη συμπεριφορά των ανθρώπων σε ότι αφορά τον θάνατο κάνει την ειδικότητα για το πολύ κόσμο ελκυστική.
Συχνά, οι προσδοκίες του κοινού από τον ιατροδικαστή είναι σε μη ρεαλιστικά επίπεδα, καθώς είναι επηρεασμένο από τους κινηματογραφικούς ή λογοτεχνικούς ρόλους ιατροδικαστών.
Πως αποφασίσατε να γίνεται ιατροδικαστής; Είναι πιο δύσκολο για μια γυναίκα το συγκεκριμένο επάγγελμα;
Η αρχική επιθυμία μου για ιατρική ειδικότητα ήταν η Γενική Χειρουργική, μετά από επιμονή του συζύγου μου για πανεπιστημιακή καριέρα, έγινε η μετάβασή μου στην Ιατροδικαστική. Μια μετάβαση καθόλου εύκολη πρέπει να ομολογήσω, αφενός γιατί στο πανεπιστήμιο δεν μου διδάχθηκε η πραγματική διάσταση της ειδικότητας και αφετέρου λόγω της αναλυτικής μου σκέψης σε θέματα βιοηθικής που αγγίζουν το κύριο αντικείμενο, αυτό της θανατολογίας . Όμως μετά από τα 25 χρόνια μάχιμης ιατροδικαστικής είμαι πεπεισμένη ότι έκανα την σωστή επιλογή.
Εξακολουθώ να είμαι γοητευμένη από την ιατρική επιστήμη, από το πώς λειτουργεί το σώμα και τι το κάνει να αποτύχει, αν αυτή η αποτυχία της λειτουργίας του είναι από ιατρική αμέλεια ή παράνομη βίαιη δραστηριότητα.
Προσωπικά θεωρώ ότι είναι καθαρά θέμα προσωπικότητας παρά φύλου. Μελέτες έδειξαν ότι οι γυναίκες ιατροί και κατά συνέπεια οι γυναίκες ιατροδικαστές, παρέχουν καλύτερης ποιότητας υπηρεσίες, ακολουθούν πιστότερα κατευθυντήριες οδηγίες, έχουν υψηλότερες επιδόσεις στην κλινική εξέταση και παρέχουν ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους οικείους και στους ζώντες παθόντες, με σαφείς βέβαια δυσχέρειες στη διατήρηση ισορροπιών ανάμεσα στις επαγγελματικές και οικογενειακές τους υποχρεώσεις
Έχει τύχει σε κάποια υπόθεση να δοκιμαστεί έντονα η ψυχική σας αντοχή;
Η καθημερινές εργασιακές δυσκολίες εξασκούν και δυναμώνουν συστηματικά θα έλεγα τις ψυχικές αντοχές μου και μου δίνουν τους τρόπους να προσαρμοστώ και να διαχειριστώ επαγγελματικά τις αντιξοότητες.
Υπήρξαν όμως και υπάρχουν στιγμές που αγγίζουν τα όρια της ψυχής μου και των συναισθημάτων μου, όπως το τραγικό δυστύχημα των 21 μαθητών στα Τέμπη που κλήθηκα να διερευνήσω και κάθε περίπτωση που αντιμετωπίζω παραμέλησης και παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης.
Ποιες είναι οι δυσκολίες στο επάγγελμα του ιατροδικαστή;
Σήμερα η τρέχουσα κατάσταση στη πράξη της ιατροδικαστικής του Δημοσίου, έχει δυσκολίες που προκύπτουν από το ελάχιστο προσωπικό, τη μη αναβάθμιση της ειδικότητας, την απουσία νομικών διατάξεων που θωρακίζουν τη θέση και το έργο του ιατροδικαστή των δημόσιων υπηρεσιών, τα χαμηλά πρότυπα, τη υποβάθμιση των ακαδημαϊκό τμημάτων της ιατροδικαστικής, τις χαμηλές αμοιβές που μειώνουν το ενδιαφέρον των νέων συναδέλφων για την ειδικότητα, τη αρνητική δημοσιότητα σε υποθέσεις υψηλού προφίλ και τις προσδοκίες του κοινού από τον ιατροδικαστή σε μη ρεαλιστικά επίπεδα.
Σήμερα είναι απαίτηση πλέον η λιγότερο επεμβατική τεχνική νεκροτομής, τα εξειδικευμένα εργαστήρια και η συνεργασία με άλλους επιστημονικούς κλάδους ώστε η ειδικότητα να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση στο έργο ενός ιατροδικαστή; Τελικά, τα «Πτώματα μιλούν»;
Κάθε ημέρα για μένα, είναι μια πρόκληση γιατί ποτέ δεν ξέρω τι πρόκειται να συμβεί. Μπορεί να συναντήσω την πιο ακραία, την πιο επιστημονικά συναρπαστική περίπτωση.
Είμαι παρέα με μια «αίσθηση» θα έλεγα, βασισμένη στην εκπαίδευση και στην εμπειρία, που με οδηγεί να ψάξω βαθύτερα, που μου δείχνει ότι κάτι δεν είναι σωστό στις πληροφορίες, στην ιστορία που μου δόθηκε και που δεν είναι συμβατό με τα ευρήματα από το πτώμα, γιατί υπό αυτή την έννοια τα πτώματα μιλούν.
Η μεγαλύτερη πρόκληση για μένα ως ιατροδικαστής, είναι η επιστημονική παρατήρηση μου να επιβεβαιώνεται, να μην αδικεί καμία εμπλεκόμενη πλευρά, να χρησιμοποιείται για την απόδοση της αλήθειας και της δικαιοσύνης, προϋποθέσεις που μου δίνουν καθαρή συνείδηση και ελαφρύ ύπνο.
Έρχεστε καθημερινά σε επαφή με τον θάνατο. Έχετε εξοικειωθεί περισσότερο πλέον με τη θνητότητα του ανθρώπου;
Συνήθως τον θάνατο τον περιβάλλουμε με σιγή, ο θάνατος σχετικοποιεί κάθε κοσμική αξία, οι συμπεριφορές μας όμως δείχνουν ότι δεν σκεπτόμαστε ότι ο κάθε ένας από εμάς είναι χρεωμένος στη φύση με τον θάνατό του, ότι ο θάνατος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, που για μια και μόνη στιγμή αν τον σκεφτούμε θα έπρεπε να μας κάνει να αποφασίζουμε να δίνουμε νόημα σε κάθε μας πράξη έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε κάποια μορφή αθανασίας μέσω των έργων μας και των αναμνήσεών που αφήνουμε.
Τελικά, η ζωή ξεπερνάει τα μυθιστορήματα;
Ένα μυθιστόρημα μπορεί να είναι παρμένο, βασισμένο στη ζωή, να περιέχει σκέψεις, συναισθήματα, να έχει πλοκή και δράση. Είναι όμως δουλεμένο, τέλειο και έχει όποιο τέλος, όποια λύση δώσει ο συγγραφέας.
Η ζωή είναι απρόβλεπτη, έχει μοιραίες παρεμβάσεις και δεδομένα, το τέλος της δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσει, δεν είναι συνήθως ατομική μας υπόθεση και εδώ είναι που ίσως ξεκινά το έργο του ιατροδικαστή.
*Η Λεονταρή Ρουμπίνη γεννήθηκε στη Λάρισα, είναι ιατρός, πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, και κάτοχος του τίτλου ειδικότητας της Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας. Είναι Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, εκλέχθηκε το 2002 μέλος ΔΕΠ στη θέση του Λέκτορος, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο μάθημα της Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας. Δίδαξε στην Σχολή Αστυφυλάκων Καρδίτσας και στο ΤΕΙ Λάρισας στα τμήματα της Νοσηλευτικής και Ιατρικών Εργαστηρίων. Είναι προϊστάμενος της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Λάρισας του Υπουργείου Δικαιοσύνης από το 2000, με αρμοδιότητα την περιοχή της Θεσσαλίας. Εγγεγραμμένο μέλος στο μητρώο του διδακτικού προσωπικού του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης του Ελληνικού Υπουργείου Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Συγγραφικό έργο της, το Σύγγραμμα με τίτλο «Ιατροδικαστική» το οποίο διδάσκεται στην ανώτατη και ανώτερη εκπαίδευση των σχολών Αξιωματικών και Αστυφυλάκων της Ελληνικής Αστυνομίας. Eίναι παντρεμένη με τον Γεώργιο Λεονταρή, υποστράτηγο ε.α και ο γιός της είναι ανθυπολοχαγός, απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων.
