Ανταπόκριση: Στρασβούργο Κώστας Δαβάνης
Τρομακτικά υψηλή παραμένει σε παγκόσμιο επίπεδο η μητρική θνησιμότητα, υπογραμμίζει στην πρόσφατη έκθεση του ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καθώς κάθε μέρα σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του 2017, περίπου 810 γυναίκες πέθαναν από αίτια που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό.
Παρά το γεγονός ότι στο χρονικό διάστημα μεταξύ του 2000 και του 2017, ο δείκτης της μητρικής θνησιμότητας ανά 100.000 γεννήσεις μειώθηκε κατά περίπου 38% παγκοσμίως, το 94% όλων των μητρικών θανάτων συνέχισαν να συμβαίνουν σε χώρες χαμηλού και χαμηλού μεσαίου εισοδήματος, με τις έφηβες ηλικίας 10-14 ετών να αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών και θανάτου ως αποτέλεσμα της εγκυμοσύνης σε σχέση με άλλες γυναίκες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Π.Ο.Υ, περίπου 295.000 γυναίκες πέθαναν κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό το 2017. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των θανάτων σε ποσοστό 94%, συνέβη σε περιβάλλοντα χαμηλών πόρων και οι περισσότερες θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί.
Η υποσαχάρια Αφρική και η Νότια Ασία αντιπροσώπευαν περίπου το 86% των εκτιμώμενων παγκόσμιων θανάτων μητέρων το 2017. Μόνο η υποσαχάρια Αφρική αντιπροσώπευε περίπου τα δύο τρίτα των μητρικών θανάτων, ενώ η Νότια Ασία σχεδόν το ένα πέμπτο.
Ταυτόχρονα, μεταξύ 2000 και 2017, η Νότια Ασία πέτυχε τη μεγαλύτερη συνολική μείωση της θνησιμότητας με ποσοστό σχεδόν 60%, ενώ και η υποσαχάρια Αφρική σημαντική μείωση που έφτασε το 40% σε σχέση με το 2000. Επιπλέον, τέσσερις άλλες περιοχές μεταξύ των οποίων η Κεντρική Ασία, η Ανατολική Ασία, η Ευρώπη και η Βόρεια Αφρική μείωσαν κατά 50% τον δείκτης μητρικής θνησιμότητας.
Πού συμβαίνουν οι μητρικοί θάνατοι;
Ο υψηλός αριθμός μητρικών θανάτων σε ορισμένες περιοχές του κόσμου αντανακλά σύμφωνα με τον ΠΟΥ τις ανισότητες στην πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας και υπογραμμίζει το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Ο δείκτης θνησιμότητας σε χώρες χαμηλού εισοδήματος το 2017 ήταν 462 ανά 100 000 γεννήσεις βρεφών έναντι 11 ανά 100 000 γεννήσεις σε χώρες υψηλού εισοδήματος.
Το 2017, σύμφωνα με τον δείκτη, 15 χώρες θεωρήθηκαν ως ευρισκόμενες σε «πολύ υψηλό συναγερμό» ή «υψηλή επιφυλακή» μεταξύ των οποίων το Νότιο Σουδάν, η Σομαλία, η Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής, η Υεμένη, η Συρία, το Σουδάν, η Λαϊκή Δημοκρατία της το Κονγκό, το Τσαντ, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, η Αϊτή, η Γουινέα, η Ζιμπάμπουε, η Νιγηρία και η Αιθιοπία με τις χώρες αυτές να διαμορφώνουν τον δείκτη θνησιμότητας από 31 έως 1150 μητρικών θανάτων ανα 100.000 γεννήσεις.
Ο κίνδυνος μητρικής θνησιμότητας είναι υψηλότερος για τα έφηβα κορίτσια κάτω των 15 ετών και οι επιπλοκές στην εγκυμοσύνη και τον τοκετό είναι υψηλότερες στα έφηβα κορίτσια ηλικίας 10-19 ετών σε σύγκριση με γυναίκες 20-24 ετών.
Οι γυναίκες σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες έχουν, κατά μέσο όρο, πολύ περισσότερες εγκυμοσύνες από τις γυναίκες στις ανεπτυγμένες χώρες και ο κίνδυνος θανάτου λόγω εγκυμοσύνης είναι υψηλότερος. Σε χώρες υψηλού εισοδήματος, αυτό είναι 1 στις 5400, έναντι 1 στις 45 σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Γιατί πεθαίνουν οι γυναίκες;
Οι γυναίκες πεθαίνουν ως αποτέλεσμα επιπλοκών κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Οι περισσότερες από αυτές τις επιπλοκές αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και οι περισσότερες είναι αποτρέψιμες ή θεραπεύσιμες. Άλλες επιπλοκές μπορεί να υπάρχουν πριν από την εγκυμοσύνη αλλά επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ειδικά εάν δεν αντιμετωπιστούν ως μέρος της φροντίδας της γυναίκας. Οι κυριότερες επιπλοκές που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 75% όλων των μητρικών θανάτων είναι σοβαρή αιμορραγία μετά τον τοκετό, λοιμώξεις που εκδηλώνονται συνήθως μετά τον τοκετό, υψηλή αρτηριακή πίεση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όπως προεκλαμψία και εκλαμψία, επιπλοκές από τον τοκετό και μη ασφαλή έκτρωση. Οι υπόλοιποι θάνατοι προκαλούνται ή σχετίζονται με λοιμώξεις όπως η ελονοσία ή σχετίζονται με χρόνιες παθήσεις όπως καρδιακές παθήσεις ή διαβήτης.
Πώς μπορεί να σωθεί η ζωή των γυναικών;
Σύμφωνα με τους επιστήμονες του ΠΟΥ, οι περισσότεροι μητρικοί θάνατοι μπορούν να αποφευχθούν, καθώς είναι γνωστές οι λύσεις υγειονομικής περίθαλψης για την πρόληψη ή τη διαχείριση επιπλοκών. Όλες οι γυναίκες χρειάζονται πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας φροντίδα κατά την εγκυμοσύνη και κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό. Η υγεία της μητέρας και η υγεία των νεογνών συνδέονται στενά. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό όλοι οι τοκετοί να παρακολουθούνται από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας, καθώς η έγκαιρη διαχείριση και θεραπεία μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό.
Γιατί οι γυναίκες δεν λαμβάνουν τη φροντίδα που χρειάζονται;
Οι φτωχές γυναίκες σε απομακρυσμένες περιοχές έχουν τις λιγότερες πιθανότητες να λάβουν επαρκή υγειονομική περίθαλψη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για περιοχές με χαμηλό αριθμό ειδικευμένων εργαζομένων στον τομέα της υγείας, όπως η υποσαχάρια Αφρική και η Νότια Ασία. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία υποδηλώνουν ότι στις περισσότερες χώρες υψηλού εισοδήματος και μεσαίου εισοδήματος, πάνω από το 90% όλων των γεννήσεων επωφελούνται από την παρουσία μιας εκπαιδευμένης μαίας, γιατρού ή νοσοκόμας. Ωστόσο, λιγότερες από τις μισές γεννήσεις σε πολλές χώρες χαμηλού εισοδήματος και χαμηλού μεσαίου εισοδήματος βοηθιούνται από τέτοιο εξειδικευμένο προσωπικό υγείας.
Οι κύριοι παράγοντες που εμποδίζουν τις γυναίκες να λαμβάνουν ή να αναζητούν φροντίδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού είναι η φτώχεια, η απόσταση από τις εγκαταστάσεις, η έλλειψη πληροφόρησης, οι ανεπαρκείς και κακής ποιότητας υπηρεσίες καθώς και οι πολιτισμικές πεποιθήσεις και πρακτικές.
Για τη βελτίωση της υγείας της μητέρας, πρέπει να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν εμπόδια που περιορίζουν την πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας της μητέρας τόσο στο σύστημα υγείας όσο και στο κοινωνικό επίπεδο.
Οι στόχοι του ΠΟΥ
Η βελτίωση της υγείας της μητέρας είναι μία από τις βασικές προτεραιότητες του ΠΟΥ. Ο ΠΟΥ εργάζεται για να συμβάλει στη μείωση της μητρικής θνησιμότητας αυξάνοντας τα ερευνητικά στοιχεία, παρέχοντας κλινικές και προγραμματικές οδηγίες βασισμένες σε τεκμήρια, καθορίζοντας παγκόσμια πρότυπα και παρέχοντας τεχνική υποστήριξη στα κράτη μέλη για την ανάπτυξη και εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών και προγραμμάτων.
Ειδικά όσον αφορά τη μείωση της μητρικής θνησιμότητας έως το 2030 τίθεται ως φιλόδοξος στόχος η μείωση του αριθμού των μητρικών θανάτων σε 70 ανά 100.000 γεννήσεις, χωρίς καμία χώρα να έχει ποσοστό θνησιμότητας μητέρων μεγαλύτερο από το διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου.
