Τραύμα προδοσίας το αποκάλεσε η Jennifer Freyd το 1996 στο βιβλίο της. Ποιο; Εκείνο το αδιανόητο πλήγμα στην αναδυόμενη και πολυπόθητη αγνότητα της παιδικής ηλικίας κάθε προσώπου, κάθε ανθρώπου. Τι είναι όμως αυτό και πώς συνδέεται με όσα διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια μας τόσο καιρό με υποτιθέμενες γονεϊκές φιγούρες που η δική τους άσκηση γονεϊκότητας δεν θα ανήκε ούτε σε κοινωνία θηρίων και άγριων ζώων;
Το τραύμα προδοσίας είναι εκείνο που διαβρώνει τον πυρήνα ενός παιδιού καθώς ο γονέας, (ή και οι δύο γονείς) αποτυγχάνουν πλέον σε αξιόποινο επίπεδο, να αγαπήσουν τα παιδιά τους. Γονείς που προδίδουν την βασική εμπιστοσύνη των παιδιών τους εισάγοντας κακοποίηση σε όλα τα επίπεδα, σε όλες τις μορφές, σωματική, λεκτική, σεξουαλική, ψυχολογική, αδιανόητη στη σχέση τους μαζί τους. Πρόκειται για την δυσίατη χίμαιρα της οικογένειας που τελικά, στο τέλος κάποιος θα πεθάνει, θα αρρωστήσει, κάποιος ανήκει στη φυλακή κι όλοι εμείς αναλύουμε εμβρόντητοι όσα δεν μπορούμε να φανταστούμε.
Τα παιδιά που έχουν βιώσει το τραύμα της προδοσίας είναι αυτά που σύμφωνα με την Jennifer Freyer, βιώνουν βαθιές ρήξεις στην προσκόλληση προς άλλους, (attachment), στην βασική εμπιστοσύνη προς εαυτό και περιβάλλον, αλλά και στην συνεχή υπενθύμιση πως η ζωή δεν είναι από μόνη της αρκετή. Είναι η προδοσία που καταδεικνύει μία παραβιασμένη αίσθηση ασφάλειας που θα άξιζε σε κάθε παιδί, σε κάθε ανθρώπινη ψυχή και θα δικαιούταν κάθε έμψυχο ον.
Το τραύμα της προδοσίας είναι η προδοσία εκ των έσω, είναι το σοκ της φρίκης του ενδοψυχικού διαμελισμού, είναι εκεί που μουδιάζει το σώμα, το μυαλό και η ψυχή σου γιατί δεν βρίσκεις πουθενά μέσα σου μέρος να αναπαυθείς, ούτε καν να υπάρξεις. Η σεξουαλική κακοποίηση από γονέα (δεν το συζητώ καν για δύο γονείς) είναι ικανή να ρίξει παιδί στο περιθώριο μίας αδιάκοπης αυτο-απαξίωσης, να ωθήσει ένα παιδί να μην πιστέψει ποτέ στην αγάπη, στην αλήθεια, στους ανθρώπους, τη φιλία, ούτε καν την φυσική επαφή ενός απλού χαδιού. Είναι ικανή να εξωθήσει άνθρωπο να στειρώσει τον ίδιο του τον εαυτό, όχι όπως στειρώνονται ζώα αλλά με έναν αυτόβουλο μηχανισμό όπου πλέον το θύμα, τρέμει στην ιδέα να εξελιχθεί διότι αναρωτιέται εάν θα επαναλάβει το ίδιο έγκλημα, την ίδια προδοσία σε άλλον, ή και στον ενδεχόμενο απόγονό του.
Το τραύμα της προδοσίας είναι μία Λερναία Ύδρα που όσο κόβεις πόδια και χέρια, το κεφάλι δυναμώνει γιατί εκεί, βρίσκεται η βαθιά πεποίθηση πως δεν έμεινε τίποτα όρθιο να σε κρατήσει άνθρωπο, να εξανθρωπίσει σφάλματα στην αγάπη, να αποκαταστήσει τη ζημιά. Πώς κόβεις το κεφάλι λοιπόν;
Παιδιά μίας πτωχευμένης γονεϊκότητας όπως αυτά των δύο αστυνομικών, χρειάζονται την απόλυτη αποδιοργάνωση της προσωπικότητας τους, (σε όποιον βαθμό είναι ήδη διαμορφωμένη), ώστε να μεταβιβάσουν εκ νέου (να μεταφέρουν, να εναποθέσουν κάπου) σε μία έτερη μητρική φιγούρα την ύπαρξή τους από το σημείο μηδέν μίας σχέσης. Τα παιδιά αυτά έχουν τόσο βαθύ τραύμα που για να το επουλώσουν, θα πρέπει να αποδεχτούν πως γεννήθηκαν από ένα σκοτεινό μέρος που όμως εκεί, τα ίδια ήταν φως. Θα πρέπει να απενοχοποιηθούν από το έγκλημα της ψυχής και του σώματος κοιτάζοντάς το από μακριά σαν παρατηρητές εναλλασσόμενα με το βλέμμα ενός βιούμενου θύματος, φυσικά με καθοδήγηση ειδικών. Η θεραπεία ενός χρόνιου τραύματος προδοσίας όπως αυτού, στηρίζεται στην ικανότητα και προθυμία του θύματος να διαφοροποιήσει την ύπαρξη του από το συμβάν της κακοποίησης, που όμως εδώ προσδιορίζεται από την χρονιότητα και την αιμοδιψή του μορφή.
Η οικογένεια πρέπει να είναι τόπος και τρόπος να αναπτυχθείς, να καθρεπτιστείς και να εκκολάψεις εκεί τον επόμενο εαυτό σου. Ωστόσο, εδώ βλέπουμε δυστοπικές οικογένειες γεμάτες δυσοίωνα μηνύματα για το τί μέλλει γενέσθαι. Το τραύμα όμως, όσο σκοτεινό κι αν εμφανίζεται, η τελική απόφαση ανήκει σε εκείνη της χούφτας μας που εάν το χωρέσουμε εκεί, εάν το εσωκλείσουμε εκεί, αν βουτήξουμε στο κενό και το κατανοήσουμε βαθιά, στο τέλος αυτό θα μας κρατήσει από μία κοινωνία σκότους που δεν θα θέλαμε για κανέναν λόγο να παραδώσουμε στους ώμους των παιδιών μας.
Δρ. Μπογιατζή Χριστίνα, Παιδοψυχολόγος ΜΑ, Ph.D, Λογοπαθολόγος ΜΑ
