Επιχειρηματίας, οικονομολόγος, λογοτέχνης. Ο Νίκος Παπανδρέου μέσα από το νέο του μυθιστόρημα, μας εισάγει στον κόσμο που έζησε ο ίδιος, μας κάνει κοινωνούς στο πολιτικό όραμα του Ανδρέα Παπανδρέου, με δομικό στοιχείο του βιβλίου τις αντιφάσεις! Μια ιστορία έρωτα και πολιτικής και ταυτόχρονα μια ιστορία έρωτα για την πολιτική!
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ Κατερίνα Δημηνίκου
Γιατί γράψατε το τελευταίο σας βιβλίο «Έρωτες στο παρασκήνιο;»
Γιατί ήθελα να μοιραστώ με το κοινό πληροφορίες για τον κόσμο στον οποίο έζησα. Πληροφορίες που δεν έχουν ειπωθεί ποτέ. Δεν πρόκειται για διακήρυξη ηθικοπολιτικών διδαγμάτων, αλλά για τη δύναμη της πίστης σε κάτι: Πώς αυτή επηρεάζει την καθημερινότητά σου και τελικά την κοινωνία. Επίσης, ήθελα να δώσω έμφαση στο Γυναικείο Κίνημα που ηγήθηκε η μητέρα μου…
Την Ε.Γ.Ε.;
Ναι. Η Ένωση Γυναικών Ελλάδας.
Ποιος ήταν ο κύριος στόχος της Ε.Γ.Ε.;
Τα δικαιώματα των παιδιών, ο μη αποκλεισμός των γυναικών από την εργασία, οι συνθήκες και οι όροι εργασίας των γυναικών.
Την ζήσατε τη δράση της ΕΓΕ;
Ναι την έζησα από κοντά… Όμως επειδή υπήρχε και το ΠΑΣΟΚ ασχολιόμουν περισσότερο με το ΠΑΣΟΚ. Υπήρχαν σε δεύτερο επίπεδο στο μυαλό μου οι πρωτοβουλίες της Ε.Γ.Ε. Ήμουν 18 χρονών τότε…
Και επιλέξατε το μυθιστόρημα για να μοιραστείτε όλα όσα ζήσατε;
Ναι. Αντί να γράψω ένα ιστορικό δοκίμιο, ήθελα να πω την ιστορία όπως ξέρω εγώ, μυθιστορηματικά. Το βιβλίο αυτό είναι το πρώτο μέρος μιας τριλογίας.
Άρα θα ακολουθήσουν άλλα δύο;
Ναι. Τα έχω ήδη κάνει εικόνα στο μυαλό μου και τα φαντάζομαι στα ράφια της βιβλιοθήκης μου. Περιλαμβάνει οικογενειακά και κοινωνικά στοιχεία, καθώς και ένα πλέγμα σχέσεων. Είναι ένα αφηγηματικό σύνολο, δοσμένο σχεδόν τηλεοπτικά γιατί έχει πολλούς χαρακτήρες.
Γιατί επιλέξατε να το γράψετε τώρα;
Δύο είναι οι βασικοί λόγοι. Ο πρώτος, όπως σας είπα, ήταν να γίνει γνωστή η δράση της Ε.Γ.Ε. με αφορμή ένα αφιέρωμα που έγινε στη μητέρα μου από δημοσιογράφο του εξωτερικού.
Ο δεύτερος λόγος;
Επειδή είχα ένα θέμα υγείας σοβαρό, σκεφτόμουν ότι αν φύγω, όλο αυτό το υλικό θα χαθεί.
Στο τέλος το βιβλίο κλείνει με έναν πανηγυρικό τρόπο θα έλεγα…
Ναι. Η αισιοδοξία για το κόμμα, οι συναντήσεις των ηρώων με τα πρόσωπα που αναζητούσαν…Είναι ένα υπερθέαμα. Σαν θεατρικό έργο! (γέλια)
Αυτά όλα τα γεγονότα που περιγράφετε στο βιβλίο είναι πραγματικά;
Όχι. Πολλά είναι μυθιστορηματικά. Όμως αυτό δεν έχει τόση σημασία.
Τι είναι πιο σημαντικό;
Να κάνει τον αναγνώστη κοινωνό στο όνειρο. Είτε τα γεγονότα που περιγράφεις είναι πραγματικά, είτε είναι μυθοπλασία.
Η οπτική του ήταν πάντα ρομαντική. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι, μάλλον το εκμεταλλεύτηκαν αυτό. Ο Ανδρέας όταν έλεγε ο λαός στην εξουσία, πίστευε σε αυτόν.
Γιατί ο πατέρα σας, σας αποκαλούσε με το παρατσούκλι Καπετάν Φιστίκης;
Με είχε δει να τρώω φιστίκια Aιγίνης όταν ήμουν μικρός. Έτσι προέκυψε. Με έλεγε και Μπαρακούντα (είδος ψαριού), επειδή μου άρεσαν τα υποβρύχια.
Είχε ιδιαίτερη αδυναμία σε κάποιο από τα παιδιά του;
Νομίζω στη Σοφία.. Ήταν πιο γλυκός μαζί της. Είχε διαφορετικές προσδοκίες από τους γιους του, διαφορετικές από την κόρη του. Χόρευαν μαζί σάμπα, μάμπο…
Ποια ήταν κατά τη γνώμη σας τα κύρια χαρίσματα του πατέρα σας ως άνθρωπος;
Στο βιβλίο κάποια στιγμή -και ταιριάζει ως απάντηση στην ερώτησή σας- ρωτάει η Μαργαρίτα μετά από ένα μπάρμπεκιου στην Καλιφόρνια: «Μήπως παραήσουν θερμός με αυτήν την κοπέλα, θέλεις να κάνεις σχέση μαζί της»; Και απαντάει ο Ανδρέας: «Θέλω να κάνω σχέση με όλους!». Εννοούσε γυναίκες και άνδρες…Ήταν ερωτευμένος με τους ανθρώπους γενικά!
Ιδιαίτερες ευαισθησίες είχε;
Ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητος με τα θέματα της υγείας. Το Ε.Σ.Υ. μέσα από αυτήν την ευαισθησία του Ανδρέα δημιουργήθηκε.
Το βασικότερο του ελάττωμα ;
Ευκολόπιστος. Και θα έλεγα…..Ανασφαλής.
Πώς το εννοείτε;
Ήθελε να τον αγαπάνε όλοι! Ήταν χαρισματικός και με τις γυναίκες με τον τρόπο του, και με τους άνδρες με τον τρόπο του… Είτε διανοητικά, είτε πολιτικά….Και τελικά ήθελε όλη την Ελλάδα να τον αγαπήσει. Είναι δική μου εκτίμηση αυτή.
Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι έβλεπε τον ελληνικό λαό;
Η οπτική του ήταν πάντα ρομαντική. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι, μάλλον το εκμεταλλεύτηκαν αυτό. Ο Ανδρέας όταν έλεγε ο λαός στην εξουσία, πίστευε σε αυτόν.
Πιστεύω ότι στα θέματα εξωτερικής πολιτικής (ο Κυριάκος Μητσοτάκης) τα έχει πάει πολύ καλά. Δεδομένης της τρομερής κρίσης, αισθάνομαι για πρώτη φορά ότι η Ελλάδα έχει το πάνω χέρι.
Σήμερα στην πολιτική ποιοι άνθρωποι πιστεύετε ότι πρέπει να συμμετέχουν ενεργά;
Όλοι όσοι μπορούν να δώσουν λύσεις σε προβλήματα, που έχουν αίσθηση των πραγμάτων: μορφωμένοι και μη.
Οι προσωπικές και πολιτικές επιλογές του Ανδρέα Παπανδρέου επηρέασαν τη δική σας σχέση; Τη σχέση πατέρα και γιου.
Πολύ καλή ερώτηση. Επειδή ήμασταν όλοι πολιτικοποιημένοι στην οικογένεια, καλώς ή κακώς είχαμε όλοι ψυχολογική ανάμειξη στην όλη προσπάθεια. Αν αισθανόμασταν ότι κάνει λάθος επιλογές σε πρόσωπα, του το λέγαμε πάντα.
Σας άκουγε;
Μας άκουγε για περιφερειακά θέματα. Όμως στις κεντρικές επιλογές, ο Ανδρέας είχε το πάνω χέρι.
Εσείς είχατε ενεργό ρόλο;
Εμένα περισσότερο με συμβουλευόταν στα οικονομικά θέματα λόγω των σπουδών μου στην Αμερική.
Το ίδιο ίσχυε και για τις προσωπικές και για τις πολιτικές του επιλογές;
Στην Ελλάδα το προσωπικό με το πολιτικό πάνε μαζί.
Η σχέση σας συνεπώς με τον πατέρα σας ήταν καλή;
Πολύ καλή! Μερικοί αναφέρουν ή διακρίνουν και μέσα από το βιβλίο ότι υπήρχε σύγκρουση με τον πατέρα μου…
Από το βιβλίο σας, μάλλον σχέση λατρείας διακρίνω.
Ναι, σχέση λατρείας ήταν. Και απέραντος σεβασμός στη σχέση μας.
Και η μητέρα σας, Μαργαρίτα Παπανδρέου, με τη στάση της όλα αυτά τα χρόνια, πιστεύετε ότι επηρέασε τις πολιτικές επιλογές του πατέρα σας;
Σίγουρα.
Με τι τρόπο;
Με γενικές κατευθύνσεις. Δηλαδή στο γυναικείο κίνημα ο Ανδρέας τη στήριζε απόλυτα σε όλες τις προτάσεις της.
Άρα ιδεολογικά Ανδρέας και Μαργαρίτα ήταν ταυτισμένοι.
Απόλυτα.
Υπήρχε μέσα στο σπίτι ζύμωση για αρκετά πολιτικά θέματα.
Ναι σε μεγάλο βαθμό. Και επί Χούντας γράφανε μαζί ενημερωτικά φυλλάδια. Τα τύπωναν, και τα στέλναμε στα μέλη του ΠΑΚ σε όλο τον κόσμο. Κι εμείς ως παιδιά συμμετείχαμε. Δεν είχε σημασία πόσο θα πρόσφερε ο καθένας. Σημασία είχε να συμμετέχουμε όλοι.
Από την ειδυλλιακή ζωή του Μπέρκλεϋ στην Αμερική, τη δεκαετία του 1950 -, ο πατέρας σας σχεδόν κυνήγησε -όπως λέτε στο βιβλίο σας- την αναπάντεχη ζωή στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1960. Πρόκειται σίγουρα για μια αντίφαση.
Έτσι είναι. Οι αντιφάσεις είναι και το κύριο στοιχείο που θέλει να αναδείξει το βιβλίο μου: οι εσωτερικές συγκρούσεις των πρωταγωνιστών-ηρώων του βιβλίου.
Ήταν οι αντιφάσεις δομικό στοιχείο της προσωπικότητας του πατέρα σας;
Ξεκάθαρα. Όμως αυτό το στοιχείο έδινε «χρώμα» στις επιλογές του. Και για μένα, ως συγγραφέας, αυτό ήταν πολύ ενδιαφέρον στοιχείο της προσωπικότητας του πατέρα μου.
Το πολιτικό του όραμα για την Ελλάδα μπορούμε να πούμε ότι οικοδομήθηκε πάνω σε μια αντίφαση;
Τι εννοείτε;
Της αντίφασης του οράματός του για τη χώρα, σε σχέση με αυτό που γνώριζε ότι μπορούσε να επιτευχθεί στη χώρα…
Πολύ μεγάλο θέμα αυτό που θίγετε. Θα σας μεταφέρω μια μικρή ιστορία για να απαντήσω σχετικά. Κάποια στιγμή ο Θανάσης Λάλας είχε πάει στο Μαξίμου στον πατέρα μου, για συνέντευξη. Ο πατέρας μου ήταν Πρωθυπουργός τότε. Είχαν πολύ καλή σχέση. Τον ρώτησε λοιπόν Λάλας : «Πώς αισθάνεστε Πρόεδρε, που έρχεστε εδώ στο γραφείο της εξουσίας;» Και ο πατέρας μου του είπε: «Έχεις πολύ δίκιο. Εδώ μέσα είναι δύο άτομα. Αυτός που κάθεται στο γραφείο και ο άλλος που κοιτάει, που τον έφερε εδώ, και πρέπει να απαντάω σε αυτόν που τον έφερε εδώ».
Εννοούσε τη δική του εσωτερική φωνή; Τον άλλο του εαυτό;
Ναι. Ο Ανδρέας που τον έφερε στην εξουσία, είναι άλλος από τον Ανδρέα που είναι στην εξουσία.
Έπρεπε λοιπόν ο Ανδρέας που ήταν στην εξουσία να παραμείνει πιστός πολιτικά στον Ανδρέα που τον έφερε στην εξουσία.
Ναι. Για μένα αυτός ο εσωτερικός διάλογος του πατέρα μου ισοδυναμεί με μια σπάνια διανοητική διεργασία.
Ποιο ήταν το κύριο αφήγημά του;
Πέραν της δημοκρατίας, ήταν να αποκτήσει η Ελλάδα τη δική της φωνή.
Το κατάφερε πιστεύετε;
Νομίζω το κατάφερε σε μεγάλο βαθμό, δεδομένης της ιστορικής συγκυρίας.
Εσείς βιώνετε αντιφάσεις;
Πολλές!
Τελικά τι επιλέγετε συνήθως να κάνετε; Το συμβατικό ή το αντισυμβατικό;
Συνήθως μπαίνω στη φωτιά. Αλλά ίσως το αλλάξω αυτό με την τρίτη μου ηλικία. (γέλια)
Ο πολιτικός πρέπει να έχει και αίσθηση των πραγμάτων. Αυτό μάλλον είναι ταλέντο. Αυτό το είχαν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Όπως από διεθνείς φυσιογνωμίες ο François Mitterrand.
Έχετε πολιτικές επιδιώξεις;
Την Ευρωβουλή. Ταιριάζει πιο πολύ με τις σπουδές μου, το προφίλ μου. Το 2019 ήμουν υποψήφιος Ευρωβουλευτής με το ΚΙΝΑΛ. Αν ασχοληθώ ξανά, πάλι για την Ευρωβουλή θα θέσω υποψηφιότητα.
Συσχετίζεται η ικανότητα ανάλυσης του πολιτικού παρελθόντος και παρόντος με τη δυνατότητα αποτελεσματικής διαχείρισης του πολιτικού μέλλοντος;
Πολύ καλή η ερώτησή σας. Πιστεύω ότι όσο πιο πολύ έχεις διαβάσει ιστορία και πολιτική επιστήμη, τόσο πιο καλός πολιτικός γίνεσαι.
Πιστεύετε αρκεί η γνώση;
Όχι. Ο πολιτικός πρέπει να έχει και αίσθηση των πραγμάτων. Αυτό μάλλον είναι ταλέντο. Αυτό το είχαν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Όπως από διεθνείς φυσιογνωμίες ο François Mitterrand.
Ήταν δηλαδή διορατικός στην πολιτική ανάλυση ο πατέρας σας;
Ξέρετε, έχω κάποιες σημειώσεις του πατέρα μου από το 1981…Είχε σφαιρική εικόνα για όλα τα θέματα. Ήξερε ακριβώς που πάει το παιχνίδι και τι πρέπει να γίνει.
Δεδομένων των διεθνών πολιτικών ζυμώσεων, ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι η πορεία της Ελλάδας;
Πρέπει να είμαστε ως χώρα πιο ευέλικτοι απέναντι στις παγκόσμιες προκλήσεις. Θα πρέπει να κάνουμε καλύτερη διαχείριση των πόρων, να επενδύσουμε στην Παιδεία και στους νέους ανθρώπους.
Ποια είναι η γνώμη σας για τον πολιτικό Κυριάκο Μητσοτάκη και για τη μέχρι τώρα θητεία του ως Πρωθυπουργός της χώρας;
Πιστεύω ότι στα θέματα εξωτερικής πολιτικής τα έχει πάει πολύ καλά. Δεδομένης της τρομερής κρίσης, αισθάνομαι για πρώτη φορά ότι η Ελλάδα έχει το πάνω χέρι. Σημαντικό είναι επίσης το έργο σε επίπεδο ψηφιακής διακυβέρνησης. Σημειώνω και κάποιες πρωτοβουλίες στο ασφαλιστικό. Το ζήτημα για μένα με τη Νέα Δημοκρατία είναι ότι δεν είναι ακραία μεταρρυθμιστικό κόμμα. Δεν το έχει στο DNA της.
Κύριε Παπανδρέου ευχαριστώ πολύ. Καλοτάξιδο το καινούριο σας βιβλίο!
Κι εγώ σας ευχαριστώ!
