Σπουδαίος συνθέτης, μουσικός και βιρτουόζος του ούτι. Με ρίζες από την Αρμενία, μεγαλωμένος στη Συρία, μένει 40 χρόνια στην Ελλάδα, την οποία αισθάνεται σπίτι του.
Ο Haig Yazdjian (Χάϊκ Γιαζιτζιάν) μιλάει στο onlarissa.gr για τη ζωή του, τη σχέση του με τη μουσική, την οποία αποκαλεί «οικουμενική» και την πορεία του μέχρι σήμερα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ Κατερίνα Δημηνίκου
Είστε στην Ελλάδα από…
Το 1980. Ήρθα στην Αθήνα όταν ήμουν 21 ετών και δεν ξαναέφυγα.
Γεννηθήκατε στη Συρία;
Ναι. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Χαλέπι της Συρίας.
Οι γονείς σας;
Και οι δύο Αρμένιοι. Ο πατέρας του πατέρα μου ήταν από την Καππαδοκία και η μητέρα του από το Αφιόν Καραχισάρ. Οι γονείς της μητέρας μου Σύριοι.
Σας έχουν μεταφέρει οι παππούδες σας, μέσω αφηγήσεων, βιώματα από τη γενοκτονία της Αρμενίας το 1915;
Περισσότερο η μητέρα του πατέρα μου, η γιαγιά μου. Η γιαγιά μου διώχθηκε από τον τόπο της το 1922, με το ολοκαύτωμα και βρέθηκε στη Χίο με την αδερφή της. Λόγω του ξεριζωμού έχασε τότε τα παιδιά της, και λόγω του διωγμού χωρίστηκε και με τον τότε άνδρα της, τον οποίο ξαναβρήκε μετά από χρόνια. Όταν απεβίωσε ο πρώτος της σύζυγος, γνώρισε τον παππού μου τον Haig και έκαναν μαζί οικογένεια στη Συρία.
Σήμερα, έχετε συγγενείς στη Συρία;
Τώρα πια όχι. Έχω να πάω από το 2008.
Δεν νιώθετε σύνδεση πια με την πόλη σας;
Την αγαπώ τη Συρία. Μου λείπει. Αλλά οι πόλεις είναι οι άνθρωποί της. Όχι τα κτίσματα…
Στην Αρμενία; Έχετε οικογένεια;
Έχω έναν ακόμη αδερφό. Ο μικρότερος γιος της οικογένειας.
Πώς πήρατε την απόφαση, το 1980 να έρθετε στην Ελλάδα;
Πήρα λάθος αεροπλάνο.
Αλήθεια;
Όχι. (γέλια) Προφανώς για να φύγεις από το σπίτι σου, φεύγεις για κάποιο λόγο.
Με ποιον σκοπό;
Δεν είχα σκοπό για τίποτα. Ποτέ δεν έχω σκοπό, με την έννοια του συγκεκριμένου πλάνου. Ξεκινάω και όπου πάει… Έχω όνειρα, έχω στόχο, αλλά όχι πλάνο. Έτσι, όταν αποφάσισα να φύγω από τη Συρία ήρθα στην Ελλάδα, για να έχω καλύτερη ζωή.
Ποιες διαφορές βιώσατε στην Ελλάδα, σε σχέση με τη Συρία;
Καμία. Η μόνη διαφορά είναι στη θρησκεία. Χριστιανισμός στην Ελλάδα, Μουσουλμανισμός στη Συρία. Κατά τα άλλα, για μένα, είναι οι ίδιοι άνθρωποι. Σαν να έχω αλλάξει γειτονιά.
Πιστεύετε δηλαδή ότι στο «dna» των Ελλήνων υπάρχει αρκετή δόση Ανατολής;
Απολύτως το πιστεύω, το νιώθω, το βλέπω και το θεωρώ και πολύ όμορφο στοιχείο. Στοιχεία όπως η φιλοξενία, το καλωσόρισμα, το καλό φαγητό είναι στοιχεία άρρηκτα συνδεδεμένα, με την επί πολλών ετών ιστορική συμπόρευση της Ελλάδας, με την Ανατολή…
Η σχέση σας με τη μουσική ξεκίνησε στην Ελλάδα;
Όχι…Ξεκίνησε στη Συρία, περίπου στα 12. Μου άρεσε να βγαίνω μπροστά στο κοινό, μου άρεσε το τραγούδι.. Συμμετείχα σε μουσικές παραστάσεις του σχολείου μου, αργότερα σε μουσικούς συλλόγους, έπαιζα μπάσο, κιθάρα. Πάντα με τη μουσική είχα ιδιαίτερη σύνδεση.. Όμως όταν ζούσα στη Συρία, τη σνόμπαρα την ανατολίτικη, παραδοσιακή μουσική… Προτιμούσα τα δυτικά ακούσματα.. Jazz, rock…
Είστε αυτοδίδακτος;
Ναι. Ο πατέρας μου δεν ήθελε ποτέ να γίνω επαγγελματίας μουσικός. Πίστευε ότι ως πρόσφυγες, μέσα από την τέχνη, δεν θα καταφέρω να επιβιώσω.
Η επαγγελματική σας σχέση με τη μουσική; Πότε ξεκίνησε;
Η επαγγελματική μου σχέση με τη μουσική ξεκίνησε στην Ελλάδα…Το 1983. Στην αρχή, για βιοποριστικούς λόγους έκανα άλλη δουλειά. Στη συνέχεια, ξεκίνησα να παίζω ως μουσικός, σε ένα αραβικό μαγαζί στα Ιλίσια, όπου έμεινα εκεί για περίπου 8 με 9 χρόνια… Εκεί ανακάλυψα πραγματικά την ανατολίτικη μουσική – όσο κι αν ακούγεται περίεργο- και άρχισα να την αγαπάω. Τη δεκαετία του 90 άρχισα να κάνω τις δικές μου συνθέσεις και ενορχηστρώσεις. Σε αυτό, βοήθησε και η ανάπτυξη της «εθνικ» μουσικής στην Ελλάδα.
Ελλάδα, Συρία, Αρμενία: Η πολυπολιτισμικότητά σας, διακρίνεται στη μουσική σας;
Φυσικά. Είναι μια ιδιαίτερη μίξη που τη θεωρώ παγκόσμια. Είναι οικουμενική μουσική…Έχω δει Γάλλους, Γερμανούς να χαίρονται, να κλαίνε, να χορεύουν με τη μουσική μου.
Η μουσική σας είναι η ταυτότητά σας;
Απολύτως! Είναι μία μίξη από όλα μου τα βιώματα. Η πατρίδα μου είναι η Συρία, η Ελλάδα είναι το σπίτι μου και το αίμα μου είναι αρμένικο.
Εμπνέεστε από τα βιώματά σας;
Δεν ξέρω τι ακριβώς σημαίνει έμπνευση. Περισσότερο «αρχιτέκτονας» της μουσικής νιώθω. Ξέρω ότι πρέπει να γράψω ένα βασικό μουσικό θέμα (τον σκελετό) και το κάνω.. Όμως η βασική δομή, είναι κυρίως προϊόν λογικής και σκέψης. Όχι συναισθημάτων. Στη συνέχεια το διανθίζω και με άλλα μουσικά στοιχεία..
Ποιο στοιχείο αγαπάτε περισσότερο στην ανατολίτικη μουσική;
Το ότι δεν είναι πλαισιωμένη, τετραγωνισμένη…Είναι μια μουσική θάλασσα, η οποία μπορεί να σε πάει οπουδήποτε.
Και η σχέση σας με το ούτι; Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο όργανο;
Από την κιθάρα πέρασα στο ούτι, γιατί εξυπηρετεί καλύτερα την ανατολίτικη μουσική.
Είναι ένα από τα κυρίαρχα όργανα, στην ανατολίτικη μουσική;
Ναι. Είναι σαν να λέμε μπουζούκι, για την ελληνική μουσική, και κάτι παραπάνω.
Εντοπίζετε κοινά σημεία μεταξύ ανατολίτικης και ελληνικής μουσικής;
Για μένα η κάθε μελωδική γραμμή είναι μία και κοινή. Κάθε πολιτισμός, δίνει το δικό του χρώμα σε αυτή. Κατά την άποψή μου, η γλώσσα του κάθε πολιτισμού, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και στη διαφοροποίηση του μουσικού ηχοχρώματος. Το ίδιο συμβαίνει και μεταξύ διαφορετικών περιοχών εντός μιας χώρας: πχ. Θεσσαλία, Ήπειρος, Κρήτη.. Άλλη διάλεκτος, άλλο μουσικό άκουσμα.
Υπάρχει κάτι που θέλετε να καταφέρετε με τη μουσική σας;
Να μάθουν τα παιδιά την ανατολική μουσική. Νιώθω ότι το παραδοσιακό τραγούδι δεν είναι τόσο «φανταχτερό», ώστε να προσεγγίζει τους νέους ανθρώπους εύκολα.. Επίσης πάντα αναρωτιόμουν: Γιατί να μην υπάρχει και στη μουσική της Ανατολής ορχηστρικό τραγούδι -μόνο ήχος-, όπως υπάρχει για παράδειγμα στη Jazz; Αυτή η σκέψη ήταν βασικό μου κίνητρο για να οδηγηθώ στη σύνθεση μουσικής, με ανατολιτικό χρώμα..
Αισθάνεστε ότι επικοινωνείτε με το κοινό, όταν είστε στη σκηνή;
Κοιτάξτε…Οι μουσικές μου παραστάσεις δεν έχουν τη μορφή συναυλίας. Ο κόσμος που θα έρθει να με δει, γνωρίζει το είδος της μουσικής, είναι εκπαιδευμένος σε αυτή, οπότε η σχέση μας έχει αναπτυχθεί πριν ακόμη έρθει να με ακούσει ζωντανά. Με έχει επιλέξει…Σκεφτείτε τη διαφορά μεταξύ τηλεόρασης και βιβλίου…Στην τηλεόραση βλέπεις ό,τι τύχει χωρίς να σκέφτεσαι πολλά.. Το βιβλίο το επιλέγεις και χρησιμοποιείς μόνιμα το μυαλό σου…Αυτή τη σχέση έχω με το κοινό μου.
Έχετε συνεργαστεί με πολλούς Έλληνες καλλιτέχνες μέχρι σήμερα;
Με αρκετούς. Η πρώτη μου συνεργασία ήταν με τον Νίκο Ξυδάκη το 1996 και έχουμε παίξει και μαζί στο Κηποθέατρο. Επίσης, ως μουσικός συνεργάστηκα με την Έλλη Πασπαλά, τη Μαρία Φαραντούρη, και τη Σαβίνα Γιαννάτου. Το 2006 συμμετείχα στην ευρωπαϊκή περιοδεία της Loreena McKennitt. Όμως τη σκηνή, την έχω μοιραστεί (τραγούδι και μουσική) με τη Φωτεινή Βελεσιώτου και με την Ελένη Βιτάλη το 2009, και το 2011.
Εντυπώσεις από τη συνεργασία σας με την Ελένη Βιτάλη;
Εκπληκτική τραγουδίστρια, εκπληκτικός άνθρωπος. Η ίδια μου έδωσε την ευκαιρία να μοιραστώ τη σκηνή μαζί της: Δικά μου τραγούδια και ενορχηστρώσεις, με τη δική της φωνή. Μέσα από αυτή τη συνεργασία, με έμαθε πολύς κόσμος.
Στη Λάρισα έρχεστε πρώτη φορά;
Όχι. Πλέον θα έρχομαι και γι’ ακόμη έναν λόγο. Με τον Κώστα Κωστούλη έχουμε συμφωνήσει να κάνουμε έναν αριθμό σεμιναρίων με τους μαθητές του Εργαστηρίου Παραδοσιακής και Λαϊκής Μουσικής «Μελωδία», στη Λάρισα. Ο στόχος μας είναι να παρουσιάσουμε με αυτά τα παιδιά, μια συναυλία το καλοκαίρι στη Λάρισα, προσθέτοντας και παραδοσιακά τραγούδια της Θεσσαλίας. Είναι κάτι που με χαροποιεί ιδιαίτερα.
Κύριε Yazdjian, σας ευχαριστώ πολύ!
Κι εγώ.
Ελάτε στην ομάδα μας στο viber για να ενημερώνεστε πρώτοι για τις σημαντικότερες ειδήσεις
