«Το μήνυμα αυτών των εκλογών ήταν ξεκάθαρο», λέει η Τάνια Στάριτς, δημοσιογράφος και παρουσιάστρια στη σλοβενική τηλεόραση (RTV). «Οι ψηφοφόροι είπαν ‘ΟΧΙ’ στην προηγούμενη κυβέρνηση».
Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Κι όμως, λίγο πριν τις εκλογές κάθε άλλο παρά ξεκάθαρο ήταν ότι θα έχανε εκλογές ο έμπειρος και πανίσχυρος εθνολαϊκιστής πρωθυπουργός της Σλοβενίας Γιάνεζ Γιάνσα, ο οποίος διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν.
Ακόμη πιο απίθανη φάνταζε η ήττα απέναντι σε έναν νεόκοπο πολιτικό, τον επικεφαλής του φιλελεύθερου Κινήματος για την Ελευθερία («Σβόμποντα»), Ρόμπερτ Γκολόμπ.
Μόλις λίγες ημέρες πριν την αναμέτρηση της Κυριακής οι δημοσκοπήσεις προϊδέαζαν τους Σλοβένους για μία μάχη στήθος με στήθος, στη χειρότερη για τον Γιάνσα περίπτωση. Τελικά ο Γκολόμπ κέρδισε με διαφορά, φέρνοντας στην εξουσία ένα κόμμα που πριν από έξι μήνες… δεν υπήρχε καν.
Σύμφωνα με τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών, το «Σβόμποντα» κερδίζει 41 από τις συνολικά 90 έδρες στη νέα Βουλή της χώρας. 27 έδρες διαθέτει το Σλοβενικό Δημοκρατικό Κόμμα (SDS) του απερχόμενου πρωθυπουργού Γιάνεζ Γιάνσα.
Στη Βουλή εκπροσωπούνται επίσης οι Χριστιανοδημοκράτες (NSi) με οκτώ έδρες, οι Σοσιαλδημοκράτες με επτά και το Κόμμα της Αριστεράς με πέντε.
Στην τελευταία κυβέρνηση Γιάνσα συμμετείχαν το SDS, το NSi, το φιλελεύθερο Κόμμα του Κέντρου (SMC) και το Κόμμα των Συνταξιούχων (DeSUS).
Και στην προσεχή κυβέρνηση; «Όλα τα πολιτικά κόμματα καταγράφουν απώλειες» εκτιμά η Τάνια Στάριτς και σημειώνει ότι τα παραδοσιακά κόμματα ανάλωσαν τις δυνάμεις τους στις μεταξύ τους διαμάχες, αλλά τελικά «οι ψήφοι όσων αντιτίθενται στην απερχόμενη κυβέρνηση πήγαν στον καινούριο υποψήφιο».
Έλλειψη εμπιστοσύνης στο «κατεστημένο» ή στον «αυταρχισμό»;
Οι ψηφοφόροι έδειξαν ότι δεν εμπιστεύονται αυτό που θεωρούν «πολιτικό κατεστημένο», αλλά αυτό δεν είναι κάτι καινούριο. «Παρατηρούμε αυτή την τάση τουλάχιστον τα τελευταία δέκα χρόνια», λέει η Τάνια Στάριτς.
Από την πλευρά του ο πολιτικός αναλυτής Αλιάζ Πένγκοφ Μπίτενκ εκτιμά ότι η συμπεριφορά των ψηφοφόρων ήταν μία «καθαρή απόρριψη ενός καθεστώτος που γινόταν όλα και πιο αυταρχικό, ιδιαίτερα τα τελευταία δύο χρόνια».
Βέβαια δεν λείπουν και τα αντιφατικά στοιχεία στη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος. «Οι ψηφοφόροι τιμώρησαν αυτούς που τους έλεγαν ότι δεν πάνε καλά τα πράγματα», λέει ο Πένγκοφ Μπίτενκ.
«Την ίδια στιγμή ωστόσο, συμφώνησαν με την εκτίμηση ότι δεν πάνε καλά τα πράγματα κι έτσι ανέδειξαν στην εξουσία έναν Μεσσία, ο οποίος υπόσχεται ότι διαθέτει το μαγικό ραβδί…»
Άγνωστος ο νέος πρωθυπουργός
Ο ηγέτης του «Κόμματος της Ελευθερίας» είναι ειδικός σε θέματα ενέργειας. Μέχρι πρόσφατα διοικούσε μία κρατική εταιρεία του κλάδου, με την οποία όμως ήρθε σε σύγκρουση, με αποτέλεσμα να γίνει γνωστός σε όλη τη χώρα. Ωστόσο, οι περισσότεροι συνεργάτες του παραμένουν άγνωστοι, επισημαίνει η Τάνια Στάριτς.
Για τον Μπένγκοφ Μπίτενκ «η επιτυχία του κόμματος του Γκόλομπ είναι απόδειξη της μεσσιανικής νοοτροπίας- για να μην μιλήσουμε για κόμπλεξ- που έχουν οι Σλοβένοι, ότι θα έρθει ένας Μεσσίας και θα λύσει όλα μας τα προβλήματα. Κάτι παρόμοιο είχαμε δει με τον Μίρο Τσέραρ το 2014».
Μεταξύ άλλων ο Γκόλομπ υπόσχεται ένα «νέο κοινωνικό συμβόλαιο». Αλλά για τον Πένγκοφ Μπίτενκ το βασικό πρόβλημα είναι ότι στη Σλοβενία «δεν έχουμε μία βασική κοινωνική συναίνεση για το ποιοί είμαστε και πού πάμε. Η προηγούμενη κυβέρνηση ήθελε να μετατρέψει τη χώρα σε μία ‘ανελεύθερη δημοκρατία’.Η αντιπολίτευση ήταν ριζικά αντίθετη, είχε άλλες ιδέες. Θα έπρεπε να υπάρχει μία συναίνεση στην κοινωνία για το σωστό και το λάθος, αλλά αυτό δεν συμβαίνει».
Επί του παρόντος, σημειώνει ο πολιτικός αναλυτής, δύο είναι οι εναλλακτικές λύσεις και είναι εξίσου επίπονες: είτε ο δρόμος της ανελεύθερης δημοκρατίας, είτε εκείνος για την εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών, με τα προγράμματα λιτότητας που συνεπάγεται.
«Οι νέοι έδειξαν ότι ενδιαφέρονται»
Η συμμετοχή των ψηφοφόρων στις εκλογές έφτασε το 70%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στη σύντομη ιστορία της Σλοβενίας. Τα εύσημα για την εξέλιξη αυτή ανήκουν, μεταξύ άλλων, σε πρωτοβουλίες πολιτών, όπως το «Ινστιτούτο της 8ης Μαρτίου», που ξεκίνησε τη δράση του με αναφορές στην Ημέρα της Γυναίκας και την ισότητα των φύλων, για να επεκταθεί όμως γρήγορα και σε άλλες μορφές πολιτικού ακτιβισμού.
«Το υψηλό ποσοστό συμμετοχής καταρρίπτει τον μύθο ότι οι Σλοβένοι δεν ενδιαφέρονται για το μέλλον», λέει η διευθύντρια του Ινστιτούτου, Νίκα Κόβατς.
«Μου φαίνεται ότι το αντίθετο συμβαίνει: υπάρχει πλέον μία συναίνεση για θεμελιώδεις κοινωνικές αξίες, όπως η δημόσια υγεία και εκπαίδευση, η αίσθηση της κοινότητας, η συνεργασία και η αλληλεγγύη».
Η Νίκα Κόβατς λέει ότι τους τελευταίους μήνες δεχόταν απειλές και φραστικές επιθέσεις από οπαδούς του Γιάνεζ Γιάνσα, ενώ δεν έλειψαν ακόμη και οι απειλές για τη ζωή της.
«Ποτέ δεν έχω ζήσει κάτι χειρότερο από αυτό που έγινε τους τελευταίους δύο μήνες», τονίζει. «Με απειλούσαν, είχαμε υποστεί προσβολές και επιθέσεις. Αλλά τελικά, κάθε εμπόδιο για καλό…»
Γκάσπερ Αντρίνεκ
