Πριν από μία δεκαετία η βασκική οργάνωση ΕΤΑ έβαζε τέλος στην ένοπλη δράση της που σκόρπισε τον τρόμο στην Ισπανία για τουλάχιστον 43 χρόνια. Σήμερα, οι οικογένειες των 864 θυμάτων και οι 3.000 τραυματίες από τις επιθέσεις συνεχίζουν τη ζωή τους προσπαθώντας να επουλώσουν τα τραύματά τους με κάθε τρόπο και οι δράστες- όσοι ακόμα βρίσκονται εν ζωή- εκτίουν τις ισόβιες ποινές τους σε φυλακές της Ισπανίας.
Η θέληση και η απόδραση από ένα αιματηρό παρελθόν σε συνδυασμό με την κατάσταση ειρήνης που πλέον κυριαρχεί τόσο στη Χώρα των Βάσκων όσο και στο σύνολο της χώρας είναι εμφανής. Οι εκδηλώσεις ιδιαίτερα στη χώρα των Βάσκων αυτή την εβδομάδα είναι πολλές, οι προβολές ταινιών και ντοκιμαντέρ επίσης αλλά κυρίως οι δηλώσεις πρώην μελών της οργάνωσης αλλά και του κόμματος της Μπατασούνα που υπήρξε ο πολιτικός βραχίονας της οργάνωσης, εμπεριέχουν ως κύριες λέξεις αυτές της “συγγνώμης” και της “μεταμέλειας’.
Αν αναλύσει κανείς την στατιστική των τρομοκρατικών της επιθέσεων τα στοιχεία είναι εύγλωττα: 74 δολοφονίες στο διάστημα από 1968 -1977, σχεδόν 800 στο διάστημα 1978 – 2011 με χαρακτηριστική των περίοδο 1978 -1984 που οι δολοφονίες έφθασαν τις 390.
Η Ε.Τ.Α. (Euskadi Ta Askatasuna- Βασκική πατρίδα Και Ελευθερία) που οι ιστορικοί χαρακτηρίζουν ως μια βασκική εθνικιστική τρομοκρατική οργάνωση που αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητη, πατριωτική, σοσιαλιστική και επαναστατική ήταν ο φόβος και ο τρόμος που φώλιαζε στις καρδιές των Ισπανών για τουλάχιστον 60 χρόνια. Από το 1958 μέχρι και το 2018 πέρασε από πολλές διασπάσεις όμως πάντοτε επικρατούσε το πιο σκληρό πρόσωπό της: η στρατιωτική ΕΤΑ.
Αρχικός της στόχος ήταν η αντίσταση κατά της δικτατορίας του Φράνκο όπως ισχυρίζονται πρώην μέλη της αλλά και η οικοδόμηση ενός σοσιαλιστικού κράτους στη Χώρα των Βάσκων και η ανεξαρτησία του από την Ισπανία και τη Γαλλία. Δεν είναι όμως σε θέση να εξηγήσουν γιατί το 95% των θυμάτων της οργάνωσης προέκυψαν στα χρόνια της μεταπολίτευσης και ενώ ήδη η δημοκρατία είχε αποκατασταθεί στη χώρα.
Χρησιμοποίησαν κάθε μέσον προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους τους: Βομβιστικές επιθέσεις , δολοφονίες, απαγωγές αλλά και οικονομικούς εκβιασμούς μέσω του αποκαλούμενου “επαναστατικού φόρου”. Τα θύματά τους αστυνομικοί, στρατιωτικοί, δικαστές, πολιτικοί , δημοσιογράφοι, επιχειρηματίες, καθηγητές αλλά και απλοί ανώνυμοι πολίτες με τραγικότερο τον θάνατο 22 παιδιών. 864 άνθρωποι εκτελέστηκαν εν ψυχρώ και χιλιάδες οικογένειες μετανάστευσαν από την Χώρα των Βάσκων από φόβο καθώς εκεί κυρίως επικέντρωνε την δράση της. Όσο για τον οικονομικό απολογισμό υπολογίζεται ότι συγκέντρωσε τουλάχιστον 120 εκατομμύρια ευρώ από απαγωγές και ληστείες ενώ νεότερα στοιχεία μιλούν για συνολικό οικονομικό κόστος τουλάχιστον 25 δις ευρώ για την περίοδο 1970-2003.
Από το 1980 μέχρι και το 2010 οι διαπραγματεύσεις μυστικές ή φανερές των εκάστοτε δημοκρατικών κυβερνήσεων ήταν αναρίθμητες. Ναυαγούσαν όμως σχεδόν πάντα. Τα τελευταία χρόνια της δράσης της τρομοκρατικής οργάνωσης χρειάστηκε και η συνδρομή της Γαλλίας (στα νότια της οποίας έβρισκαν καταφύγιο οι δράστες μετά τις επιθέσεις τους) έτσι ώστε η οργάνωση να αποδυναμωθεί και οι πυρήνες της να διαλυθούν ο ένας μετά τον άλλον.
Παρότι ιδρύθηκε το 1958 πραγματοποίησε την πρώτη της δολοφονία το 1968 και την τελευταία το 2010. Τον Οκτώβριο του 2011 ανακοίνωνε κατάπαυση του πυρός και ανακωχή ενώ η πλήρης διάλυσή της ανακοινώθηκε το 2018.
Σήμερα σε ισπανικές φυλακές εκτίουν ποινές 220 πρώην μέλη της ΕΤΑ και υπεύθυνοι τρομοκρατικών επιθέσεων ενώ περίπου 50-80 είναι φυγόδικοι σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης.
