Στις επετειακές εκδηλώσεις, που οργάνωσε ο Δήμος Ζαγοράς Μουρεσίου για τους Ιερολοχίτες που έπεσαν μαχόμενοι στο Δραγατσάνι στις 7 Ιουνίου 1821 και έγιναν τα αποκαλυπτήρια αναθηματικής στήλης για τον Ζαγοριανό Ιερολοχίτη Ρήγα Πάντο , ο Γ. Σούρλας κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης μίλησε για τον Ιερό Λόχο, για την Ζαγορά στους απελευθερωτικούς αγώνες και τον Ζαγοριανό Ιερολοχίτη Ρήγα Πάντο.Όταν ανατρέξεις στις μάχες που διεξήχθησαν στις 7 Ιουνίου 1821 και πολύ περισσότερο όταν επισκεφθείς τα πεδία, όπου έπεσαν οι περισσότεροι Ιερολοχίτες του Αλέξανδρου Υψηλάντη αισθάνεσαι δέος, θαυμασμό, υπερηφάνεια και ευγνωμοσύνη.
Βρίσκεσαι μπροστά και στις δικές σου ευθύνες για την πατρίδα. Τα μηνύματα των Ιερολοχιτών συγκλονίζουν.
Η Ζαγορά καταλαμβάνει μια ξεχωριστή θέση στους απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους. Είχε καταστεί πνευματικό και επαναστατικό κέντρο ήδη από τον 17ο αιώνα, απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
Εκεί στο αρχαιότερο ελληνικό σχολείο του Πηλίου, το ελληνομουσείο, όπως το αποκαλούσαν μαθήτευσαν και δίδαξαν κορυφαίοι του νεοελληνικού διαφωτισμού: ο Ρήγας Βελεστινλής, Άνθιμος Γαζής, Γρηγόριος Κωνσταντάς, Δανιήλ Φιλιππίδης και ο Πατριάρχης Καλλίνικος.
Από το 1762, η Ζαγορά διέθετε αρχικά βιβλιοθήκη με τους χίλιους τόμους, που δώρισε ο μεγάλος Ζαγοριανός ευεργέτης Ιωάννης Πρίγκος και που σήμερα φιλοξενεί 5.000 χειρόγραφα και παλαιότυπα.
Η Ζαγορά πρωτοστάτησε σε όλα τα επαναστατικά κινήματα:
Από την Ζαγορά καταγόταν ο γενάρχης των Μπασδεκαίων, Στέργιος Μπασδέκης, που κράτησαν το αρματολίκι του Πηλίου 100 χρόνια.
Ζαγοριανός ήταν ο Κυριάκος Μπασδέκης, που του ανατέθηκαν καθήκοντα στρατιωτικού διοικητού στο Πήλιο στην επανάσταση της 7ης Μαΐου στις Μηλιές.
Ο Φίλιππος Ιωάννου (Πάντος), ο μετέπειτα Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, που σε ηλικία 20 ετών, στις 11 Μαΐου 1821, εξελέγη γραμματέας στην Βουλή της Θετταλομαγνησίας στο Βελεστίνο, με Πρόεδρο τον Άνθιμο Γαζή.
Στην επανάσταση του 1854 που οι Ζαγοριανοί πρώτοι ύψωσαν στις 19 Μαρτίου την σημαία της Επανάστασης.
Στην Επανάσταση του 1878, στις 19 Ιανουαρίου η Ζαγορά και πάλι υψώνει πρώτη την σημαία του Αγώνα.
Στην Προσωρινή Κυβέρνηση του Πηλίου, Πρόεδρος αναλαμβάνει ο Ζαγοριανός Ιερώνυμος Κασσαβέτης.
Αν γυρίσουμε πίσω στην Επανάσταση του 1821 θα σταθούμε με ευλάβεια και θαυμασμό στον Ζαγοριανό Ρήγα Ιωάννου (Πάντο), που με νέους Πηλιορείτες, πήγε στην Μολδοβλαχία και εντάχθηκε στον Ιερό Λόχο, και μάλιστα ως αξιωματικός στο επιτελείο του Αλέξανδρου Υψηλάντη.
Του απενεμήθη το αξίωμα του Πεντηκόνταρχου Ιερολοχίτη.
Έπεσε μαχόμενος στο Δραγατσάνι στις 7 Ιουνίου του 1821.
Γόνος πλούσιας οικογένειας, που κυριαρχούνταν από φιλελεύθερες ιδέες και εθνικό παλμό εγκατέλειψε τα πλούτη, όπως όλα τα αδέλφια του και μπήκε δυναμικά στον αγώνα για την ελευθερία της πατρίδας.
Ο Ρήγας σε μήνυμά του, που φέρεται να έστειλε στον αδελφό του Φίλιππο γράφει:
«Εἴπαμε, ὅταν πεθαίναμε (στό Δραγατσάνι), να ’ρθει ἡ μέρα πού σέ κοινή συνέλευση δέν θά στέρξῃ ἀπό τούς Ἕλληνες κανείς νά μπεῖ σύνορο τῆς Ἑλλάδος ἡ Ὄθρη, ἤ ὁ Ἀμβρακικός, φτιάχνοντας ἔτσι τήν πατρίδα ἀπό μεγάλη μικρή.[…]
Τά ὅρια τῆς πατρίδας μας ἐμεῖς τά βάλαμε πολύ μακρύτερα, παντοῦ ὅπου ὑπάρχουν Ἕλληνες, ὅπου ἀκούγεται ἡ ἑλληνική λαλιά καί ὅπου ὑπάρχει ἑλληνικό φρόνημα, γιατί καί τοῦτο εἶναι παντοδύναμο».
Κι ακόμη του γράφει:
«Κι όταν το χωριό μας δει κι αυτό της λευτεριάς την μέρα
Μην αφήσεις στην λησμονιά και στην αφάνια το όνομά μου
Αλλά στήσε στην εκκλησία της Σωτήρας, μια μικρή στήλη
Θυμητάρι του Ρήγα σου στους κατοπινούς».
Κι όταν ο Φίλιππος ρωτάει για τον Ιερολοχίτη, που πολέμησε με τον Ρήγα αν ζει ο αδελφός του, του απάντησε:
«Ζῇ ὁ αδερφός σου, μοῦ ἀπάντησε, γιατί δέν στέκει νά λογαριάζεται γιά πεθαμένος ὅποιος σκοτώθηκε γιά τήν πατρίδα, ζῇ μέσα στούς μάκαρες τρισόλβιος, γιατί στάθηκε ἀσάλευτος ἀγωνιστής γιά τή λευτεριά τῶν χριστιανικῶν λαῶν. Ζῇ στά χείλια τῶν συμπολεμιστῶν του, πού ἀπόμειναν καί πού τοῦ θαύμασαν τό θάρρος καί τήν ἀνδρειοσύνη. Γιατί, τήν ὥρα τῆς μάχης, μόλις ἔνιωσε τόν ἀποδεκατισμό τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, πού λιγοστός φθειρόταν ἀντιπαλεύοντας μ’ ἀνάριθμους ἐχθρούς κι ὑποχωροῦσε, μίλησε θαρρύνοντας τούς συμπολεμιστές του: Σταθεῖτε, ἄνδρες, σύντροφοι, ἄς μή ρεζιλέψουμε τή γενιά μας γιά χάρη τῆς ζωῆς, ἀλλ’ ἄς πεθάνουμε ἐδῶ διαφεντεύοντας τή λατρευτή πατρίδα. Κάλλιο ὁ θάνατος, παρά νά ζοῦμε σ’ αἰώνια σκλαβιά».
Σαν άλλος Θούριος του Ρήγα «Ως πότε παληκάρια θα ζούμε στην σκλαβιά».
Ο Φίλιππος Πάντος στην ελεγεία, που έγραψε για τον Ρήγα αναφέρει ότι «έχοντας μέσα στον νου μου ζωντανή την παραγγελία σου δεν θ’ αφήσω να λησμονηθείς στο χωριό μας, θα στήσω στήλη στο Ναό της Σωτήρας κοντά στον τάφο του πατέρα μας».
Αυτή την επιθυμία του ιερολοχίτη Ρήγα και την υπόσχεση του αδελφού του Φίλιππου εκπληρώνεται σήμερα, μετά από 200 χρόνια από την Δημοτική Αρχή της Ζαγοράς και αυτό σας τιμά κύριε Δήμαρχε και συγχωριανοί του Ρήγα.
Ο Ρήγας δεν το χρειάζεται το θυμητάρι. Εμείς το χρειαζόμαστε για να τιμήσουμε και να θυμόμαστε όλους εκείνους τους γενναίους, που απελευθέρωσαν την πατρίδα.
Εμείς οφείλουμε να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες τους και να κρατήσουμε όρθια και περήφανη την Ελλάδα.
