Η συγκυρία είναι διπλά κρίσιμη και το κλίμα επικίνδυνα πολωμένο.
Λίγους μήνες προτού οι Αμερικανοί κληθούν στις κάλπες των ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου -στις οποίες οι Ρεπουμπλικανοί «ποντάρουν» στον έλεγχο του Κογκρέσο, στην αποδυνάμωση του υπόλοιπου μισού της προεδρικής θητείας Μπάιντεν και στη μετέπειτα επιστροφή τους στον Λευκό Οίκο με τις προεδρικές του 2024- το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αναμένεται να εκδώσει μια σημαντική απόφαση.
Πρακτικά, αφορά στην προσφυγή της πολιτείας του Μισισίπι, που ζητά να απαγορεύεται η άμβλωση μετά την 15η εβδομάδα κύησης ακόμα και σε περιπτώσεις βιασμού ή αιμομιξίας.
Επί του ουσίας, εκφράζονται ήδη φόβοι για σημαντική περιστολή ή ακόμη και ακύρωση του νόμου Roe v. Wade του 1973, που κατοχυρώνει το δικαίωμα κάθε γυναίκας στην άμβλωση, σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Για την ακρίβεια, προστατεύει το δικαίωμα στην άμβλωση μέχρι το σημείο που ένα έμβρυο μπορεί να επιβιώσει εκτός της μήτρας. Αυτό θεωρείται ευρέως η 24η εβδομάδα κύησης (από τις συνολικά περίπου 39 μιας πλήρους εγκυμοσύνης).
Από το καλοκαίρι ωστόσο ο εμβληματικός αυτός νόμος μπορεί να αποτελεί παρελθόν.
Αποδεχόμενη την εξέταση της προσφυγής, αντί να την κρίνει εξ αρχής αντισυνταγματική, η συντηρητική πλειοψηφία στο Ανώτατο Δικαστήριο (6-3, όπως διαμορφώθηκε επί προεδρίας Τραμπ) έχει ήδη κλείσει το «μάτι» στη «θρησκευτική Δεξιά» και στο πιο συντηρητικό τμήμα της αμερικανικής κοινωνίας, που ανήκει στην ρεπουμπλικανική εκλογική βάση.
Εν αναμονή της απόφασης, η μια μετά την άλλη αμερικανικές πολιτείες λαμβάνουν μέτρα και θέσεις μάχης.
Όχι τυχαία, τα «στρατόπεδα» είναι ευδιάκριτα.
Από τη μια βρίσκονται πολιτείες που ελέγχονται από τους Δημοκρατικούς, οι οποίες σπεύδουν να λάβουν μέτρα προάσπισης του δικαιώματος στην άμβλωση μέσα από τοπικούς νόμους.
Από την άλλη είναι εκείνες που ελέγχονται από τους Ρεπουμπλικανούς, οι οποίες υιοθετούν σκληρούς περιορισμούς, πηγαίνοντας με την… όπισθεν 50 χρόνια πίσω.
«Περιχαρακώσεις»
Ήδη, 21 από τις συνολικά 50 πολιτείες έχουν θεσπίζει αυστηρούς περιοριστικούς στην άμβλωση, με άμεση ισχύ ή πρόβλεψη άμεσης ενεργοποίησης σε περίπτωση ακύρωσης ή περιστολής του ομοσπονδιακού νόμου του 1973.
Σε αυτή την περίπτωση, ο αριθμός των αμερικανικών πολιτειών που θα κινηθούν προς πλήρη απαγόρευση ή δραστικό περιορισμό των αμβλώσεων αναμένεται να φτάσει τις 26.
Σχεδόν όλες βρίσκονται στα μεσοδυτικά και νότια των ΗΠΑ. Στα εδάφη τους εν τω μεταξύ κατοικεί το 58% των Αμερικανίδων σε αναπαραγωγική ηλικία.
Τελευταία σε αυτή τη λίστα προστέθηκε η Οκλαχόμα, όπου προ ημερών η τοπική Βουλή ενέκρινε με συνοπτικές διαδικασίες ένα από τα πιο αυστηρά νομοσχέδια κατά των αμβλώσεων.
Καθιστά στην πολιτεία την άμβλωση κακούργημα, με ποινή φυλάκισης έως και 10 ετών. Η μοναδική προβλεπόμενη εξαίρεση είναι για εγκύους που αντιμετωπίζει άμεσο κίνδυνο η ζωή τους.
Λίγες εβδομάδες νωρίτερα, τον Μάρτιο, ο Ρεπουμπλικανός κυβερνήτης του Αϊντάχο υπέγραψε τον νόμο SB 1309, πρακτικά αντιγράφοντας τον νόμο-«έκτρωμα» που έχει τεθεί από πέρυσι σε ισχύ στο Τέξας.
Κοντολογίς, όχι μόνο απαγορεύει σε πολιτειακό επίπεδο τον τερματισμό της κύησης μετά την έκτη εβδομάδα -όταν μεγάλο ποσοστό των εγκύων αγνοεί ότι κυοφορεί- αλλά προτρέπει τους πολίτες να καταθέτουν μηνύσεις κατά των «παραβατών», συμπεριλαμβανομένων γιατρών και κλινικών.
Παράλληλα το Κάνσας, το Κεντάκι και η Αϊόβα προωθούν την έγκριση τροπολογιών, που δηλώνει ρητά ότι το πολιτειακό σύνταγμα δεν κατοχυρώνει ή προστατεύει το δικαίωμα στην άμβλωση.
Στη Λουιζιάνα έχει ήδη εγκριθεί «νόμος ενεργοποίησης», που θα απαγορεύσει αμέσως την άμβλωση σε περίπτωση ανατροπής του Roe v. Wade από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ.
Προς την αντίθετη κατεύθυνση έχουν κινηθεί περισσότερες από 12 πολιτείες, που προσπαθούν να θωρακίσουν νομικά στα εδάφη τους το δικαίωμα στην άμβλωση, αντί να βασίζονται εξ ολοκλήρου στο Roe v. Wade.
Το Κολοράντο ενέκρινε τον «Nόμο περί Ισότητας Αναπαραγωγικής Υγείας», ενισχύοντας τη νομική προστασία των γυναικών που επιλέγουν να τερματίσουν την κύηση.
Οι ψηφοφόροι του Βερμόντ θα αποφασίσουν επί μιας παρόμοιας συνταγματικής τροποποίησης σε πολιτειακό επίπεδο, μέσω δημοψηφίσματος που θα γίνει τον Νοέμβριο, παράλληλα με τις ενδιάμεσες εκλογές.
Η Καλιφόρνια, το Όρεγκον, η Ουάσιγκτον, το Ιλινόις και η Νέα Υόρκη έχουν λάβει μέτρα για οικονομική υποστήριξη της πρόσβασης σε κλινικές στα εδάφη τους όπου γίνονται αμβλώσεις.
Προσφάτως, ο Δημοκρατικός κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, Γκάβιν Νιούσαμ, υπέγραψε νόμο, με τον οποίο καταργούνται οι χρεώσεις πέραν των ασφαλιστικών καλύψεων σε αντίστοιχες επεμβάσεις.
Το Όρεγκον ενέκρινε τη διάθεση 15 εκατομμυρίων δολαρίων από κρατικούς πόρους για καλύτερη εκπαίδευση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, αλλά και για την κάλυψη εξόδων ταξιδιού για γυναίκες από άλλες πολιτείες, που θέλουν να κάνουν άμβλωση, αλλά δεν μπορούν να την κάνουν στον τόπο διαμονής τους.
Μια χώρα, δύο κόσμοι
Μοιραία, οι αμερικανικές πολιτείες που στηρίζουν το δικαίωμα στην άμβλωση βρίσκονται σε κατάσταση επιφυλακής.
Με την έκδοση της απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου, αναμένουν κατακόρυφη άνοδο των αφίξεων γυναικών στις κλινικές αμβλώσεων στα εδάφη τους από άλλες πολιτείες, που θα κάνουν ακόμη πιο αυστηρούς τους περιορισμούς.
Στην Καλιφόρνια, εξετάζεται κονδύλι ύψους έως και 20 εκατομμυρίων δολαρίων για στήριξη παρόχων υγειονομικής περίθαλψης, που δεσμεύονται για υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας.
Σε πλήρη ετοιμότητα για μαζικές αφίξεις είναι και το Κολοράντο: από τις λίγες πολιτείες που δεν έχει επιβάλει χρονικούς περιορισμούς στη διακοπή της κύησης, ούτε υποχρεωτική περίοδο αναμονής έως και 72 ωρών μετά την απαιτούμενη παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης από ειδικούς.
Το Ιλινόις επίσης ετοιμάζεται να γίνει προσωρινό «καταφύγιο» για γυναίκες από όλο τον νότο και τα μεσοδυτικά, που θα θελήσουν να τερματίσουν την κύησή τους, αλλά δεν θα μπορούν στις δικές τους πολιτείες.
Τουλάχιστον όχι νόμιμα, με ασφάλεια και σε ιατρικά κατάλληλο περιβάλλον, χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία ή ακόμη και τη ζωή τους.
Σε περίπτωση ανατροπής του Roe v. Wade αυτό αναμένεται να γίνει ακόμη πιο δύσκολο για εκατομμύρια γυναίκες.
Σήμερα, για παράδειγμα, αν μια έγκυος στη Λουιζιάνα θελήσει να κάνει μια ασφαλή και νόμιμη άμβλωση, θα πρέπει να κάνει ένα ταξίδι περίπου 60 χιλιομέτρων.
Αν ανατραπεί η ομοσπονδιακή νομοθεσία, η απαιτούμενη απόσταση θα αυξηθεί κατά 1.720%, στα 1.000 χλμ κατά μέσο όρο, με κοντινότερο προορισμό το Ιλινόις.
Ειδικοί προειδοποιούν ότι οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί των αμβλώσεων θα εκτινάξουν το ποσοστό μητρικής θνησιμότητας στις ΗΠΑ, που είναι ήδη το υψηλότερο μεταξύ των πλουσιότερων κρατών.
Κάνουν δε λόγο για μια ακραία έως και σκοταδιστική μεταστροφή, που μπορεί να ωθήσει σε ανάλογη κατεύθυνση και άλλα συντηρητικά κράτη, κόντρα σε μια μακροχρόνια τάση νομιμοποίησης των αμβλώσεων ανά τον κόσμο.
Από το 1994, το έχουν πράξει τουλάχιστον 50 χώρες, αναγνωρίζοντας το αναφαίρετο αυτό δικαίωμα σε 970 εκατομμύρια γυναίκες ή στο 59% του παγκόσμιου γυναικείου πληθυσμού σε αναπαραγωγική ηλικία.
