Συμπλήρωσε έναν αιώνα ζωής και αυτό είναι αποδεικτικό της βαθιάς κοινωνικής ρίζας που έχει, αναφερόμαστε στη ΧΑΝΘ (Χριστιανική Αδελφότητα Νέων Θεσσαλονίκης), η οποία μέσα στο σύνολο των δραστηριοτήτων της έχει σημαντική παρουσία στον αθλητικό τομέα.
Θα αναφερθούμε στην περίοδο από την ίδρυσή της το 1921 έως και το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και σε άλλη στιγμή θα επανέλθουμε με τη συνέχεια του αφιερώματος από τα μεταπολεμικά χρόνια έως τις μέρες μας.
Αρχικά ας δούμε τι αναφέρει η ΧΑΝΘ για τον εαυτό της:
«Το Όραμά μας
Όραμα της Χ.Α.Ν. Θεσσαλονίκης είναι να αποτελεί μία πολυσυλλεκτική, συμμετοχική και δημοκρατική οργάνωση, που έχει στο επίκεντρο τους νέους και φροντίζει γι’ αυτούς. Με σεβασμό στην παράδοση, αλλά σταθερά προσανατολισμένη στην πρωτοπορία, στόχος της Χ.Α.Ν.Θ. είναι τα μέλη της να συνεισφέρουν εθελοντικά και να υπηρετούν τους σκοπούς της, μέσα από τις δράσεις και τα προγράμματα που υλοποιεί. Με ανοιχτό και δημιουργικό πνεύμα, καθώς και πίστη στις οικουμενικές αρχές του έμπρακτου χριστιανισμού, χωρίς δογματισμούς, προάγει τη δικαιοσύνη και στηρίζει μια κοινωνία πληρότητας και διαλόγου, με σεβασμό στη διαφορετικότητα, μία κοινωνία ισότητας και αγάπης χωρίς διακρίσεις.
Η Αποστολή μας
Στόχο και διαρκή φροντίδα της Χ.Α.Ν.Θ. αποτελούν τα παιδιά και οι νέοι. Μέλημά της είναι η προσφορά στην κοινωνία μέσω της ενδυνάμωσης της προσωπικότητας και της καλλιέργειας εθελοντικής συνείδησης στους νέους. Διαρκής προσπάθεια μέσα από δράσεις και βιωματικά προγράμματα οι νέοι να πιστέψουν στους εαυτούς τους, να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους, να προετοιμαστούν για να αναλάβουν θέσεις ευθύνης, να γίνουν ενεργοί και χρήσιμοι πολίτες. Συνεπής καλλιέργεια της ισόρροπης ανάπτυξης ψυχής, πνεύματος, σώματος και κοινωνικότητας των παιδιών και των νέων».
Τα πρώτα βήματα
To έτος ίδρυσης της ΧΑΝΘ είναι το 1921 και η μορφή της ήταν σωματείο ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Αποτέλεσε εξέλιξη των αποστολών της ΧΑΝ Αμερικής οι οποίες κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ίδρυσαν στα πεδία των μαχόμενων στρατευμάτων των συμμάχων τα «Σπίτια του Στρατιώτου», με στόχο την παροχή ευκολιών και ψυχαγωγίας στους στρατιώτες. Στη Θεσσαλονίκη αυτό συνέβη το 1918 και μετατράπηκε σε εκπολιτιστική και μορφωτική.
Το πρακτικό ίδρυσης υπεγράφη στις 2/9/1921 και τον Οκτώβριο του ιδίου έτους εγκρίθηκε και το καταστατικό της από το Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης.
Ακολούθως οργανώθηκαν αθλητικά τμήματα, κατασκηνώσεις, οργανώθηκαν ομιλίες, στεγάστηκε η ΧΑΝΘ στην οδό Ευζώνων 19 και ξεκίνησε η δράση της. Το ρίζωμα και το μεγάλωμα του συλλόγου αποτυπώθηκε και στην ανάγκη για μεγαλύτερους χώρους στέγασης και η οικονομική βοήθεια ομογενών και τη βοήθεια της πολιτείας, κάλυψαν και αυτή την ανάγκη. Το μέγαρο της ΧΑΝΘ και το γυμναστήριο ήταν πρωτοποριακά για την εποχή και μνημονεύτηκαν αναλόγως από τις εφημερίδες του Μεσοπολέμου.
Τη δράση της ΧΑΝΘ ανέστειλε η δικτατορία του Μεταξά και η κινητή και ακίνητη περιουσία της πέρασε στο δημόσιο, ενώ το κτήριο στις 24/1/1940 καταλήφθηκε από την ΕΟΝ. Ακολούθησε ο πόλεμος και το κτήριο χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς και μετά από το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. Με τη λήξη του πολέμου η ΧΑΝΘ ανασυστάθηκε το 1945 και ανέκτησε τα περιουσιακά της στοιχεία, κάνοντας ένα νέο ξεκίνημα.
Στην πρώτη περίοδο της ζωής της, μέχρι την έναρξη του πολέμου, μπάσκετ, στίβος, κολύμβηση, αλλά και χάντμπολ ήταν τα βασικά αθλήματα
Η ΧΑΝΘ έφερε το μπάσκετ στην Ελλάδα, διδάσκοντας το άθλημα σε μαθητές σχολείων και σχολών και πετυχαίνοντας την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας για την εισαγωγή και τη διδασκαλία του μπάσκετ. Σημαντική προσωπικότητα ήταν ο Λιούις Ρης απόφοιτος του Κολεγίου Φυσικής Αγωγής του Sprinfield των ΗΠΑ, όπου επινοήθηκε το μπάσκετ το 1891. Ακολουθούν σεμινάρια εκμάθησης της διαιτησίας στο άθλημα και από το 1924 ξεκινά η διοργάνωση ανεπισήμου πρωταθλήματος στην πόλη (συμμετείχαν ΧΑΝΘ, Ηρακλής, Άρης, Αρμενική Ένωση, ΒΑΟ, Μακαμπή και Ακοάχ).
Το νερό είχε μπει στο αυλάκι και το μπάσκετ ξεκινούσε με επίσημες πλέον διοργανώσεις από το 1926 και υπό την ευθύνη του ΣΕΓΑΣ.
Η δικτατορία Μεταξά
Το χτύπημα που δέχτηκε από τη δικτατορία Μεταξά η ΧΑΝΘ, σήμανε ότι αρκετοί αθλητές της αρνήθηκαν να ενταχθούν στην ΕΟΝ η οποία συγκροτούσε και αθλητικά τμήματα και σκόρπισαν σε διάφορα σωματεία.
Μάλιστα η ΕΟΝ σε ανακοίνωσή της στις 24/1/1940 αναφέρει ότι διοργανώνει αγώνες στο γυμναστήριο της ΕΟΝ, πρώην ΧΑΝΘ, στο οποίο είχε κάνει κατάληψη για λογαριασμό της.
Δεν ήταν η μοναδική περίπτωση οικειοποίησης των κόπων άλλων, αφού όπως έχουμε αναφέρει σε αφιερώματα σε άλλους συλλόγους, η τακτική αυτή, όπως θα λέγαμε στην καθομιλουμένη «είχε γίνει φάμπρικα».
Βόλεϊ
Και στο άθλημα αυτό η ΧΑΝΘ συμβάλλει αποφασιστικά στην εξάπλωσή του καθώς εμφανίζεται στην προδρομική περίοδό της το 1919 και ακολούθως το 1921 με την επίσημη ίδρυσή της εξαπλώνεται και μπαίνει στα σχολεία με την καθοριστική της συμβολή. Και δεν μένει μόνο εκεί αφού μοιράζει μπάλες πετοσφαίρισης σε 22 συλλόγους και σωματεία. Τα χρόνια πριν και μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, αλλά και μετά το παγκόσμιο οικονομικό κραχ του 1929 το αθλητικό υλικό και η απόκτησή του για τους συλλόγους δεν ήταν μία εύκολη ιστορία.
Ξεκινούν όπως και στο μπάσκετ οι πρώτες διοργανώσεις, αλλά όπως συνέβαινε εκείνες τις δυο δεκαετίες του 1920 και 1930, όπου παγκοσμίως κυριαρχούσε Η αθλητική φρενίτις», όπως έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής, αρκετοί νέοι συμμετείχαν σε παραπάνω από ένα αθλήματα και αυτό το γεγονός δεν επέτρεψε στην ΧΑΝΘ αν και είχε ομάδα πετοσφαίρισης, που όμως στελέχωναν «πολυπράγμονες» στα αθλητικά πράγματα νέοι, να έχει τα αποτελέσματα που θα άξιζαν στην προσφορά της.
Χειροσφαίριση
Το άθλημα εμφανίζεται το 1922 και η ΧΑΝΘ εμφανίζεται την περίοδο 1931 να συμμετέχει σε αγώνες χάντμπολ. Όπως στο μπάσκετ και το βόλεϊ και εδώ τα σχολεία είναι «φυτώριο» για τα πρώτα βήματα του αθλήματος.
Ποδόσφαιρο
Άθλημα αγαπητό στους κόλπους της ΧΑΝΘ όπως αναφέρει η ιστορία της, με διοργάνωση εσωτερικών αγώνων στους κόλπους της, αλλά με σποραδικές «εξωτερικές» εμφανίσεις
στη δεκαετία του 1930 δεν προκύπτουν άλλα στοιχεία που να δείχνουν ανάπτυξή του.
Ο στίβος
Αναμφίβολα η προπολεμική του αίγλη ήταν τέτοια που δεν θα μπορούσε να μην ένα από τμήματα της ΧΑΝΘ το 1921 και να έχει συμμετοχή σε όλες τις διοργανώσεις της
εποχής. Φτάνει μάλιστα στη λαμπαδηδρομία που έγινε στις 24/7/1936 στη Θεσσαλονίκη για την Ολυμπιάδα του Βερολίνου το 1936 να προκριθούν οι ακόλουθοι δρομείς της: Κ. Χατζηγεωργίου, Κ. Σαραντίδης, Λ. Ματθαίου, Α. Αριανούτσος, Δημήτριος Βελλαρίδης, Κ. Σαραντίδης, Λάζαρος Κούφας, Ν. Ζαρούκας, Β. Νικολαΐδης, Σ. Παρασκευαΐδης
Η αντισφαίριση – τένις
Το άθλημα υπήρχε στη Θεσσαλονίκη από το 1912 και συμμετείχαν σε αυτό κυρίως ξένοι που βρίσκονταν στην πόλη. Η ίδρυση της ΧΑΝΘ την περίοδο που είχε αρκετό προσωπικό
αμερικανικής καταγωγής, οδήγησε και στην κατασκευή αναλόγων εγκαταστάσεων. Στην ιστορία του συλλόγου φαινόταν περισσότερο να τους νοικιάζει και λιγότερο να στεγάζει δικούς της αθλητές, που σποραδικά καταγράφεται η εμφάνισή τους, όχι όμως και κάποια ιδιαίτερη ανάπτυξη του τμήματος αυτού.
Κάπως έτσι κινήθηκε και η επιτραπέζια αντισφαίριση (πινγκ πονγκ) με τις πρώτες αναφορές για δραστηριότητα της ΧΑΝΘ να εμφανίζονται τη δεκαετία του 1930.
Θαλάσσια σπορ
Κολύμβηση και ναυαγωσωστικής βρέθηκαν στην ατζένα της ΧΑΝΘ από την ίδρυσή της το 1921 και συμμετείχε σε κολυμβητικούς αγώνες της περιόδου του Μεσοπολέμου.
Τα οικονομικά μέσα της εποχής φρενάρουν τα σχέδιά της για κατασκευή κλειστού κολυμβητηρίου, αλλά η θάλασσα δίνει λύσεις, ώστε να γίνουν οι πρώτες συγκροτήσεις και στον τομέα αυτό.
Στην υδατοσφαίριση η ΧΑΝΘ εμφανίζεται να δίνει αγώνα στα νερά του Θερμαϊκού τη δεκαετία του 1930.
Πυγμαχία και πάλη
Η ΧΑΝΘ είχε τμήμα πυγμαχίας για το οποίο δεν διασώθηκαν πολλά στοιχεία για τη μεσοπολεμική περίοδο, πλην της αναφοράς συμμετοχών αθλητών της σε αγώνες της εποχής.
Προς το τέλος της δεκαετίας του 1930 ιδρύει και τμήμα πάλης. Μετά τον πόλεμο ίδρυσε και τμήμα άρσης βαρών.
Χόκεϋ, μπέιζμπολ, ποδηλασία, γυμναστική, τζούντο, υδατοσφαίριση, συμπληρώνουν τα ανά τις εποχές πεδία της αθλητικής δράσης της ΧΑΝΘ.
Το Μουσείο Μπάσκετ
Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να ολοκληρώσουμε το πρώτο αφιέρωμα στη ΧΑΝΘ με το εντυπωσιακό μυσείο μπάσκετ. Όπως αναφέρει ο σύλλογος:
«Το πρώτο ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΑΣΚΕΤ στη χώρα βρίσκεται εκεί που το 1919 πρωτοχτύπησε μπάλα μπάσκετ, όταν η ΧΑΝΘ έφερε το άθλημα στη χώρα, το διέδωσε και το ανέδειξε. Ιδρύθηκε το 2013, στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg «Ελλάδα – Βουλγαρία, 2007-2013». Τον Οκτώβριο του 2019 επεκτάθηκε σε νέα πτέρυγα, στα πλαίσια υλοποίησης του έργου PROMO – YMC(H)A, το οποίο συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και από Εθνικούς Πόρους των κρατών που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα Συνεργασίας INTERREG VA ΕΛΛΑΔΑ – ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 2014-2020.”
Το Μουσείο Μπάσκετ ΧΑΝΘ ιδρύθηκε, με σκοπό την ανάδειξη και προβολή του ρόλου της ΧΑΝΘ στην εξέλιξη και διάδοση της αθλητικής παιδείας στην Ελλάδα. Στόχος του είναι να γνωρίσουν οι επισκέπτες την ιστορία και τις σημαντικότερες στιγμές του αθλήματος στην Ελλάδα.
Οι πρώτες εκθεσιακές ενότητες του Μουσείου αποτελούνται από ιστορικά αθλητικά τεκμήρια του μπάσκετ που αναπτύχθηκε στην ΧΑΝΘ. Βασική επιδίωξη αποτελεί η συλλογή και ανάδειξη της ιστορίας του μπάσκετ, με σημείο αναφοράς το φορέα που εισήγαγε το άθλημα στην Ελλάδα, την ΧΑΝΘ. Σε αυτό το πλαίσιο, η συλλογή αποτελείται από προσωπικά αντικείμενα μεγάλων προσωπικοτήτων που συνέβαλαν στη διάδοση και ανάπτυξη του αθλήματος, ενθυμήματα με το σήμα της ΧΑΝΘ, μετάλλια και διπλώματα που κατέκτησαν οι ομάδες της ΧΑΝΘ, εξοπλισμό του παλιού ανοιχτού γηπέδου, αθλητικές ενδυμασίες και επιπλέον τεκμηριωτικό υλικό που αναδεικνύει την ιστορία του αθλήματος.
Η νέα πτέρυγα του μουσείου είναι αφιερωμένη στην Εθνική Ομάδα Μπάσκετ Ελλάδος, καθώς και στην ιστορία και τη δράση των σημαντικών φορέων του Ελληνικού Μπάσκετ. Μέσα από εκθέματα όπως οι φανέλες σημαντικών παικτών της Εθνικής Ομάδας ανά τα χρόνια, μετάλλια, εισιτήρια, μπάλες ιστορικών αγώνων υπογεγραμμένες από τους παίκτες και συλλεκτικά αναμνηστικά αντικείμενα, γίνεται ιστορική αναδρομή στις σημαντικότερες στιγμές της πορείας της Εθνικής Ομάδας. Επιπλέον, μέσα από την πλούσια συλλογή του μουσείου σε συλλεκτικά αντικείμενα διεθνών διοργανώσεων, ομάδων, συλλόγων, ομοσπονδιών, προπονητών, διαιτητών και παικτών, οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με το άθλημα του μπάσκετ ανά τον κόσμο».
Eκδήλώσεις
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Πρόεδρος της ΧΑΝΘ, Ιωάννης Σωσσίδης, «Πρόκειται για ένα πρόγραμμα εκδηλώσεων από τη ΧΑΝΘ και τους εθελοντές της, για την πόλη, την κοινωνία και τον άνθρωπο. Εκδηλώσεις που θα μεταφέρουν το μήνυμα του εορτασμού μέσα από τα ιδανικά και τις αξίες που πρεσβεύουμε 100 χρόνια τώρα.»
Η Πρόεδρος της Επιτροπής Εορτασμού 100 Χρόνων ΧΑΝΘ, Βίκη Παπαδημητρίου, συμπλήρωσε ότι «σχεδιάσαμε έναν εορτασμό πάνω στους εξής βασικούς άξονες: τη γιορτή, την ιστορία και το μέλλον. Με αυτόν τον τρόπο το ορόσημο του ενός αιώνα γίνεται αφορμή για αναπόληση, αλλά και για αναστοχασμό και επαναπροσδιορισμό, για να οραματιστούμε και να σχεδιάσουμε τα επόμενα 100 χρόνια προσφοράς στην κοινωνία των πολιτών. Πάντα με τις ίδιες αξίες, πάντα με τον άνθρωπο στον πυρήνα, πάντα μαζί».
κεντρικές εκδηλώσεις
Ο κεντρικός προγραμματισμός του εορτασμού για τα εκατό χρόνια της ΧΑΝΘ θα κινηθεί πάνω σε τρεις βασικούς άξονες: τη γιορτή, την ιστορία και το μέλλον
γιορτή
Μια σειρά εορταστικών εκδηλώσεων θα σηματοδοτήσουν την εβδομάδα των γενέθλιων της ΧΑΝΘ (30 Αυγούστου έως 5 Σεπτεμβρίου), η κορύφωση των οποίων θα είναι η γενέθλια ημέρα (ημέρα υπογραφής της ίδρυσης-2 Σεπτεμβρίου 1921) με μουσικές, εικαστικές, κινηματογραφικές εκδηλώσεις στο κτίριο της ΧΑΝΘ και γύρω από αυτό, αλλά και την παρουσίαση του έκδοσης του επετειακού Ιστορικού Λευκώματος και της δημιουργίας νέου Αρχειακού και Ερευνητικού Κέντρου. Η εβδομάδα αυτή του εορτασμού θα λήξει με μια γιορτή-παρουσίαση των προγραμμάτων της ΧΑΝΘ στο ευρύ κοινό, η οποία αναδεικνύει ταυτόχρονα και εκείνες τις αξίες που είναι ουσιαστικές για την κοινωνία των πολιτών του αύριο.
ιστορία & μέλλον
Τους μήνες Οκτώβριο-Νοέμβριο προγραμματίζονται δυο κεντρικές εκδηλώσεις, με διαφορετική κατεύθυνση: μια επιστημονική ημερίδα που ερευνά την ιστορία της ΧΑΝΘ σε συνάρτηση με την πόλη τις τέσσερις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, και ένα διεθνές forum με προσκεκλημένους ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τη συμμετοχή εθελοντικών οργανώσεων από τη Μακεδονία και τη Θράκη, και αντικείμενο τον εθελοντισμό στον 21ο αιώνα, τις προκλήσεις του μέλλοντος για την κοινωνία των πολιτών, μέσα από τους 17 στόχους βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ.
δράσεις τμημάτων
Επιπρόσθετα κάθε άξονας δράσης παρουσιάζει το παρόν της ΧΑΝΘ (Αθλητισμός & Ευεξία, Κατασκηνώσεις & Περιβάλλον, Εκπαίδευση & Πολιτισμός, Παιδικός Σταθμός & Νηπιαγωγείο, Άνθρωπος & Κοινωνία, Λαογραφικός Χορευτικός Όμιλος, Παραρτήματα Καλαμαριάς & Ασβεστοχωρίου, Διεθνείς Σχέσεις & Εκπαίδευση Στελεχών, Μουσείο Μπάσκετ), και συμβάλει στον εορτασμό μέσα από συγκεκριμένες προτάσεις.
Με στόχο την ανάδειξη της δυναμικής των προγραμμάτων και της προσφοράς στην κοινωνία, τα τμήματα συνδέουν το αντικείμενό τους θεματικά με τον εορτασμό των 100 χρόνων και παρουσιαστούν περισσότερες από 10 δράσεις εμπνευσμένες από τις αρχές και τις αξίες της, τους άξονες δράσης της.
100 κοινωνικές ενέργειες για τα 100 της ΧΑΝΘ
Στο πλαίσιο του εορτασμού και του ετήσιου προγραμματισμού της ΧΑΝΘ, των τμημάτων της και των εθελοντών της, προγραμματίζονται 100 ενέργειες κοινωνικής ωφέλειας, με στόχο την ανάδειξη της βασικής αξίας και αρχής της ΧΑΝΘ, αυτής του εθελοντισμού, της προσφοράς και της άμεσης σύνδεσης με την κοινωνία».
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
πηγές φωτο: Ιστορικό αρχείο ΧΑΝΘ
Υ.Γ. ευχαριστούμε ιδιαίτερα την Υπεύθυνη του Τμήματος Προβολής & Επικοινωνίας της ΧΑΝΘ Χρύσα Γιασιμάκη και το Διευθυντή του Τμήματος Αθλητισμού της ΧΑΝΘ Δημήτρη Καραΐσκο
