Σαν σήμερα, 2 Νοεμβρίου στα 1881, ο Βόλος απελευθερώνεται από τον Τουρκικό ζυγό. Η ημερομηνία αυτή έχει δοθεί και σε κεντρικό δρόμο του Βόλου, για να μας θυμίζει τα γεγονότα. Ποιος όμως πραγματικά τα γνωρίζει;
Η επανάσταση του 1821 βρίσκει τους Οθωμανούς κλεισμένους στο Κάστρο και με αδυναμία να αντιληφθούν τις αλλαγές που συνέβαιναν έξω από την συνοικία τους και αφορούσαν στην εμπορική ανάπτυξη και την κινητικότητα. Στην περιοχή, η επανάσταση ξεκίνησε από το Πήλιο. Οι κάτοικοι ξεσηκώθηκαν και πολιόρκησαν το κάστρο. Οι Τούρκοι ήταν προετοιμασμένοι για μια ενδεχόμενη πολιορκία με αποτέλεσμα ν’ αντέξουν έως ότου φτάσει τουρκική βοήθεια. Βοήθεια ήρθε από τις στρατιές του Δράμαλη και η πολιορκία λύθηκε. Το λιμάνι του Βόλου κατά τη διάρκεια της επανάστασης έπαιζε σημαντικό ρόλο για τους Τούρκους γιατί λειτουργούσε ως χώρος ανεφοδιασμού του τουρκικού στρατού και στόλου. Γι’ αυτό οι Έλληνες προσπάθησαν με τρεις προσπάθειες το 1823, το 1824 και το 1827 να πλήξουν τον τουρκικό στόλο. Στο τρίτο εγχείρημα το 1827 πήραν μέρος το πρώτο ατμοκίνητο ελληνικό πλοίο «Καρτερία», το οποίο ηγήθηκε του πολεμικού στόλου καθώς και τα μπρίκια «Άρης» και «Θεμιστοκλής». Η προσπάθεια των Ελλήνων πέτυχε .
Πρωταγωνιστής στην προετοιμασία και οργάνωση του επαναστατικού κινήματος στη Θεσσαλομαγνησία το 1821 ήταν ο μεγάλος πατριώτης, αρχιμανδρίτης Άνθιμος Γαζής, οποίος ήταν και μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Άνθρωπος με ανοικτό πνεύμα και γνώστης της κατάστασης ήρθε στο Πήλιο για να οργανώσει την επανάσταση. Όμως, για να δώσει το σύνθημα περίμενε την εμφάνιση ελληνικών πολεμικών πλοίων στον Παγασητικό Κόλπο.
Τελικά, στις 6 Μαΐου του 1821 άρχισε η επανάσταση στην περιοχή. Επικρατούσε παντού πολεμική ατμόσφαιρα. Οι επαναστάτες κινήθηκαν εναντίον του κάστρου. Ο αγώνας είχε ξεκινήσει. Στη συνέχεια τα επαναστατικά κινήματα συνεχίστηκαν. Το 1854 εκδηλώθηκε νέο επαναστατικό κίνημα, με αρχηγό τον Νικόλαο Φιλάρετο, το οποίο απέτυχε, με αποτέλεσμα οι Οθωμανοί να σκληρύνουν την στάση τους απέναντι στους ντόπιους. Το τελευταίο επαναστατικό κίνημα εκδηλώθηκε το 1878. Και αυτή προσπάθεια απελευθέρωσης της περιοχής απέτυχε. Το κάστρο, στο εξής, παύει να παίζει πολεμικό ρόλο. Τρία χρόνια αργότερα το 1881 ο Βόλος αποκτά την πολυπόθητη ελευθερία του μετά από 448 χρόνια σκλαβιάς.
Αξίζει να σημειωθεί το όνομα ενός μεγάλου πατριώτη που προσέφερε τις υπηρεσίες του στον πόλεμο του 1878. Πρόκειται για τον γιατρό Χατζηκώστα, οποίος ίδρυσε αυτήν την χρονιά το πρώτο νοσοκομείο στην πόλη του Βόλου. Αυτή την δύσκολη περίοδο η συμβολή του ήταν πολύτιμη, διότι βοήθησε με την περίθαλψη των τραυματιών από τις διάφορες μάχες.
Από εφημερίδες που εκδίδονται στην ελεύθερη Ελλάδα αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες για την επανάσταση του 1878. Η εφημερίδα «Ευνομία» της Λαμίας αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τις κινήσεις των επαναστατών. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι Θεσσαλοί το Γενάρη του 1878 δεινοπαθούν από δυσβάσταχτους φόρους, ληστείες και βασανιστήρια που πολλές φορές φτάνουν ως το θάνατο.Η ελπίδα της απελευθέρωσης άρχισε να διαφαίνεται για τους Θεσσαλούς μετά από τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877.
Ωστόσο, ούτε οι πολεμικές συγκρούσεις ούτε τα επαναστατικά κινήματα ανέκοψαν την ανάπτυξη της πόλης. Οι κάτοικοι της Μαγνησίας συνέχισαν τις προσπάθειες αποτίναξης του Τουρκικού ζυγού παρά τις παραχωρήσεις που είχαν προσφέρει οι σουλτανικές αρχές του 1840 και 1856.
Η επανάσταση του 1878 ενισχυμένη από τα επαναστατικά κινήματα του Ελλαδικού χώρου ήταν πιο οργανωμένη. Το κίνημα έληξε άδοξα στην μάχη του Σαρακηνού (τον Απρίλη του 1878). Όμως οι προσπάθειες και οι θυσίες δεν πήγαν χαμένες. Στις 2 Νοεμβρίου του 1881, ελληνικός στρατός ως απελευθερωτής έμπαινε στην νέα πόλη του Βόλου . Αξίζει να σημειωθεί ότι την περίοδο της επανάστασης του 1878 δολοφονείται από τους Τούρκους Άγγλος φιλέλληνας, ανταποκριτής των «Τάιμς» του Λονδίνου Κάρολος Όγλ. Το γεγονός αυτό απασχόλησε όχι μόνο τον ελληνικό αλλά και τον ευρωπαϊκό τύπο.
Με τη συνθήκη του Βερολίνου το 1878, η Θεσσαλία παραχωρείται στην Ελλάδα. Ωστόσο, η τελική ελληνοτουρκική, συμφωνία υπογράφτηκε στις 20 Ιουνίου / 2 Ιουλίου του 1881. Ο ελληνικός στρατός, αφού ελευθερώνει την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα τον Αύγουστο του 1881, προχωρεί προς την Λάρισα και τέλος στις 2 Νοεμβρίου μπαίνει στον Βόλο. Ο Σκαρλάτος Σούτσος, ως επικεφαλής του ελληνικού στρατού μπήκε ως ελευθερωτής στην πόλη του Βόλου. Τον υποδέχθηκαν θερμά ο μητροπολίτης Γρηγόριος, ο τότε δήμαρχος Γεώργιος Καρτάλης και πλήθος κόσμου μέσα σε ατμόσφαιρα ανείπωτης χαράς και ενθουσιασμού.
Για την πανηγυρική ατμόσφαιρα που επικρατούσε την ημέρα της εισόδου του ελληνικού στρατού στον Βόλο ασχολήθηκαν όλες οι ελληνικές εφημερίδες αλλά και τύπος του εξωτερικού. Όμως, την πιο γλαφυρή, λεπτομερή περιγραφή την παρουσιάζει «Νεολόγος» της Κωνσταντινούπολης. ανταποκριτής περιγράφει τις ετοιμασίες από την προπαραμονή. Ωραία επίσης περιγραφή του πανηγυρικού κλίματος των ημερών μας τη δίνει ο Γεώργιος Σουρής – έμμετρα και σατιρικά – με ένα πολύ μεγάλο ποίημα. Βρισκόταν στο Βόλο ως απεσταλμένος της εφημερίδας του Βλάση Γαβριηλίδη «Μη χάνεσαι». Το ποίημα έφερε τον τίτλο «Στο Βώλο» και είχε την υπογραφή Σουρής με λατινικά στοιχεία (SOURIS). Δημοσιεύτηκε την 11η Νοεμβρίου 1881.
Για το μεγάλο γεγονός της προσάρτησης της Θεσσαλίας γίνονταν αφιερώματα από εφημερίδες και περιοδικά του εξωτερικού, όπως το ελληνικό περιοδικό της Λειψίας «Έσπερος».
Τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση πραγματοποιήθηκε μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού της πόλης. Μέχρι να φανούν τα αποτελέσματα, πόλη χαρακτηριζόταν από μια έντονη διάκριση σε παλιό (κάστρο) και σε νέο οικιστικό πυρήνα (νέα πόλη), γεγονός που προσέδιδε στην πόλη ανατολίτικη και συγχρόνως δυτική εικόνα.
