Λίγο πριν το 1930, επί δημαρχίας Μιχαήλ Σάπκα, είχαν κατασκευαστεί οι κτιριακές εγκαταστάσεις για να στεγάσουν τις μηχανές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ηλεκτρογεννήτριες) στη Λάρισα. Το έργο θεωρήθηκε εμβληματικό για την πόλη και χαρακτήρισε τη θητεία του Μιχαήλ Σάπκα ως Δημάρχου Λαρισαίων.
Έκτοτε και μέχρι σήμερα οι εγκαταστάσεις αυτές που καταλάμβαναν το τετράγωνο που περικλείεται σήμερα από τους δρόμους Κουμουνδούρου – Ανθίμου Γαζή – Βελή και ανατολικά από το κτίριο της Περιφέρειας Θεσσαλίας, αποκαλούνται από τους Λαρισαίους «ΟΥΗΛ» και πλέον έχουν κατεδαφιστεί για να ανεγερθεί το νέο Δημοτικό Θέατρο το «Προσκήνιο Πολιτισμού».
Η ιστορία του ηλεκτροφωτισμού και ύδρευσης της Λάρισας πέρασε από πολλές περιπέτειες. Ξεκίνησε αμέσως μετά την απελευθέρωση με φανάρια πετρελαίου σε κεντρικά σημεία της πόλης. Το 1899 η Γαλλοελληνική Εταιρεία Ασετιλίνης ανέλαβε τον φωτισμό της Λάρισας, αλλά μόλις το 1909 κατέστη εφικτός ο ηλεκτροφωτισμός έπειτα από ιδιωτική πρωτοβουλία του Ιωάννη Ασλάνη στην Λέσχη Ασλάνη. Το 1909 επίσης, επί δημαρχίας Αχιλλέα Αστεριάδη, υπεγράφη σύμβαση με τον όμιλο “Πηνειός” από την Κέρκυρα με παραχώρηση στην εταιρεία του προνομίου ηλεκτροδότησης και ύδρευσης της Λάρισας για πενήντα χρόνια. Τα δικαιώματα της “Πηνειός” εκχωρήθηκαν το 1913 στην Γαλλική “Omnium”, η οποία κατάφερε μέσα σε ένα χρόνο να ηλεκτροδοτήσει τα κεντρικά σημεία της πόλης, τα καταστήματα και πολλές κατοικίες. Το 1924 συστήθηκε επιτροπή με πρόεδρο τον μετέπειτα δήμαρχο Μιχαήλ Σάπκα που κήρυξε έκπτωτη την “Omnium”. Το πρόβλημα ηλεκτρισμού και ύδρευσης της πόλης ωστόσο παρέμενε, οπότε και συστήθηκε η ΕΥΗΛ, (Εταιρεία Υδρεύσεως Ηλεκτρισμού Λαρίσης) και το 1925 η πόλη απέκτησε φωτισμό. Τον Δεκέμβριο του 1930 εγκαινιάστηκε ο Υδατόπυργος στη Λάρισα από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και καθαρό και υγιεινό νερό έφθασε σε όλα τα σπίτια της Λάρισας.
Τον Αύγουστο του 1940 η ΕΥΗΛ μετονομάσθηκε σε ΟΥΗΛ (Οργανισμό Υδρεύσεως και Ηλεκτρισμού Λαρίσης) και το 1960 το τμήμα του ηλεκτροφωτισμού του ΟΥΗΛ εξαγοράσθηκε από την ΔΕΗ. Έτσι έμεινε στον οργανισμό μόνον η ύδρευση, η οποία το 1974 περιήλθε στον Δήμο και μετονομάσθηκε σε ΔΕΥΛ (Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης).
Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του ΟΥΗΛ, στην γωνία των οδών Κουμουνδούρου και Ανθίμου Γαζή υπήρχαν τα δημοτικά «Λουτρά του ΟΥΗΛ» τα οποία χρησιμοποιούσαν οι Λαρισαίοι για μπάνιο.
Τη δεκαετία του 1960, το ΟΥΗΛ σταματά τη λειτουργία του και επί δημαρχίας Αγαμέμνονα Μπλάνα παραχωρείται με συμβόλαιο αίθουσα του συγκροτήματος για να στεγάσει τα γραφεία της ΕΑΛ. Την ίδια περίοδο, σε χώρους του ΟΥΗΛ φιλοξενούνται κάποιες υπηρεσίες του Δήμου και άλλοι σύλλογοι της πόλης.
Το καλοκαίρι του 1984, το Θεσσαλικό Θέατρο ανεβάζει στην πίσω αυλή του ΟΥΗΛ, που ήταν γεμάτη κληματαριές και βρύσες, την παράσταση «Ο Γενικός Γραμματέας» του Ηλία Καπετανάκη. Το επόμενο καλοκαίρι στην αυλή του ΟΥΗΛ παίζονται δύο παραστάσεις του Θεσσαλικού, η επιθεώρηση «Κοντός ψαλμός αλληλούια» σε σκηνοθεσία Κώστα Τσιάνου και το «Καφενείο» του Κάρλο Γκολντόνι.
Μετά, το ΟΥΗΛ περνά στη διαχείριση του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Λαρισαίων και για κάποια χρόνια στους χώρους του γίνονται συναυλίες, πολιτιστικές εκδηλώσεις και προβολές της Κινηματογραφικής Λέσχης Λάρισας.
Τον Μάρτιο του 1888, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Λαρισαίων παίρνει την απόφαση να μην κατεδαφίσει το παλιό κτήριο του ΟΥΗΛ, το κτηριακό δηλαδή συγκρότημα όπου στεγαζόταν οι ηλεκτρογεννήτριες. Η απόφαση τότε θεωρήθηκε ιστορική, καθώς θα εξακολουθούσε να διατηρείται μία από τις ζωντανές μνήμες της πόλης, δεν θα ανεγείρονταν στη θέση του ένα ακόμη «τερατούργημα» της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, όπως αποκαλούνταν στον Τύπο της εποχής. Με την αναπαλαίωση δε, του κτιρίου θα εξυπηρετούνταν οι πολιτιστικοί σκοποί του Δήμου και η πόλη θα αξιοποιούσε ένα παλιό βιομηχανικό κτίριο.
Η διάσωση του ΟΥΗΛ, κρύβει από πίσω της μια ιστορία δεκαετίας πριν το 1988, που ξεκίνησε ως προσπάθεια κάποιων Λαρισαίων να διασώσουν ότι απειλούνταν από το χρόνο.
Συγκεκριμένα, το 1977 το Διοικητικό Συμβούλιο του Θεσσαλικού Θεάτρου κάνει την πρόταση στη δημοτική αρχή να διαμορφωθεί με ελάχιστα χρήματα, η κεντρική αίθουσα του κτιρίου για να χρησιμεύσει ως μόνιμη στέγη του θεάτρου. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Κώστας Τσιάνος εξασφαλίζει χρηματοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού μέσω της ΕΟΚ, αλλά οι καθυστερήσεις της Δημοτικής Αρχής οδηγούν την τότε Υπουργό Μελίνα Μερκούρη να δώσει τα χρήματα στον τότε Δήμαρχο Καλαμάτας Σταύρο Μπένο και έτσι δημιουργείται το Δημοτικό Θέατρο Καλαμάτας σε ένα παλιό εργοστάσιο ηλεκτρισμού. Ο Κώστας Τσιάνος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι κάθε φορά που συναντά τον Μπένο, εκείνος τον ευχαριστεί για το δώρο που του έκανε…
Το 1980, η πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου αποφασίζει να χαρακτηρίσει τον χώρο κατάλληλο για ανέγερση Πολιτιστικού Κέντρου, γκρεμίζοντας το υπάρχον κτίριο. Αντίθετοι σε αυτή τη λογική ήταν τότε πέντε δημοτικοί σύμβουλοι, ο Σπύρος Κολοκοτρώνης, ο Γιάννης Φασούλας, ο Αθανάσιος Χατζηκαμαγιάννης, ο Γιάννης Ζαχαρόπουλος και ο Κώστας Τσαντήλης, οι οποίοι ζητούσαν να αναπαλαιωθεί το κτίριο και να χρησιμοποιηθεί ως αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, ακολουθώντας τη νέα αρχιτεκτονική αντίληψη που είχε εμφανιστεί στην Ευρώπη κατά του «συνδρόμου της μπουλντόζας» όπως χαρακτηριστικά λεγόταν.
Λίγους μήνες αργότερα η Δημοτική Αρχή, θέλησε να πουλήσει σαν «παλιοσίδερα» την ιστορική γεννήτρια. Η πώληση αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή με την παρέμβαση κάποιων Λαρισαίων που δήλωσαν ότι ενδιαφέρονται να την αγοράσουν για να την δωρίσουν στο Δήμο. Σήμερα, η ηλεκτρογεννήτρια βρίσκεται συντηρημένη και εκτίθεται στην αυλή της ΔΕΥΑΛ.
Η εξέλιξη της ιστορίας σημειώνεται 4 χρόνια αργότερα, το 1984, με την προκήρυξη του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού με προϋπολογισμό έργου ενός δισεκατομμυρίου περίπου.
Το 2002 τα κτίρια της Ηλεκτρικής Εταιρείας επί δημαρχίας Κώστα Τζανακούλη, όπως ονόμαζαν οι Λαρισαίοι το κτηριακό συγκρότημα του ΟΥΗΛ, κατεδαφίσθηκαν για να οικοδομηθεί το Δημοτικό Θέατρο και για κάποια χρόνια, μέχρι να ξεκινήσουν οι εργασίες ανέγερσης του νέου κτιρίου, ο χώρος λειτουργεί ως πάρκινγκ.
Το κτίριο του Δημοτικού Θεάτρου αρχικά κατασκευάστηκε ως σκελετός που έφτασε μέχρι τα μπετά και ολοκληρώθηκε μόνο η εξωτερική του πρόσοψη. Το ισόγειο του νέου κτιρίου διαμορφώθηκε ως προσωρινός χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων και δημιουργήθηκε ένα μικρό αμφιθέατρο μέχρι να βρεθούν τα χρήματα για τη συνέχιση και ολοκλήρωση του έργου.
Το Δημοτικό Θέατρο του ΟΥΗΛ, το Προσκήνιο Πολιτισμού σήμερα
Σήμερα, το Δημοτικό Θέατρο του ΟΥΗΛ, το Προσκήνιο Πολιτισμού βρίσκεται στο τελικό στάδιο των εργασιών αποπεράτωσής του.
Συγκεκριμένα, το Απρίλιο του 2021 υπογράφηκε η σύμβαση μεταξύ Δήμου Λαρισαίων και αναδόχου εταιρείας «Βέρμιον» κ. Γ. Ρουπακιά, η οποία αφορά στην υλοποίηση και ολοκλήρωση όλων των εργασιών και των υποδομών με χρονοδιάγραμμα αποπεράτωσης εργασιών 18 μηνών ώστε το Προσκήνιο Πολιτισμού να παραδοθεί στην πόλη. Ο προϋπολογισμός της τελικής φάσης του έργου ανέρχεται στα 5 εκατ. ευρώ και χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ/Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας 2014-2020. Παράλληλα, εκτελούνται εργασίες της πρώτης φάσης του έργου που χρηματοδοτήθηκε με ίδιους πόρους του Δήμου Λαρισαίων ύψους 3,5 εκατ. ευρώ.
Η 2η φάση του έργου περιλαμβάνει εργασίες για την ολοκλήρωση του κτιρίου, όσον αφορά τις οικοδομικές εργασίες εγκατάστασης της σκηνής και όλες τις ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες και συγκεκριμένα:
- Την κατασκευή όλης της εσωτερικής διαμόρφωσης του κελύφους της αίθουσας, με τις κάθετες επιφάνειες αυτής καθώς και την οροφή της, και την επένδυση της με ξύλινη κατασκευή που απαιτείται για την ακουστική της αίθουσας.
- Την πλήρη κατασκευή προμήθεια και τοποθέτηση των καθισμάτων της πλατείας, του εξώστη και του ΠΙΤ των μουσικών.
- Τον απαιτούμενο ξύλινο εξοπλισμό των καμαρινιών.
- Τις ηλεκτροκίνητες κατασκευές που απαιτούνται για την λειτουργία της σκηνής, για την εναλλαγή των σκηνικών, τη διαίρεση της σκηνής, το μετασχηματισμό της για εκδηλώσεις χορού, για χρήση αυτοματοποιημένης ανέλκυσης της αυλαίας, το αναβατόριο ορχήστρας, της περιστρεφόμενης πλατφόρμας στο κέντρο της σκηνής, του αναβατορίου μεταφοράς σκηνικών
- Το σύστημα ηλεκτροκίνητου ελέγχου συστημάτων και ηλεκτρονικοί πίνακες, το οποίο θα ελέγχεται ψηφιακά μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή.
- Την αποπεράτωση, όλων των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού καθώς και όλων των δικτύων που αφορούν την ύδρευση, την αποχέτευση, την πυροπροστασία, τον κλιματισμό καθώς και των ισχυρών και των ασθενών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων.
Το onlarissa.gr επισκέφτηκε το εργοτάξιο και ξεναγήθηκε από τους υπευθύνους μηχανικούς του έργου. Έχουν ήδη ολοκληρωθεί τα καμαρίνια και οι τουαλέτες για ηθοποιούς και κοινό. Σε εξέλιξη δε, βρίσκονται εργασίες που αφορούν τα μεταλλικά της σκηνής, του εξώστη και της πλατείας, τις μονώσεις και ηχομονώσεις καθώς και στα δάπεδα του φουαγιέ.
Με την αποπεράτωση των εργασιών το φθινόπωρο του 2022 και την παράδοση του Δημοτικού Θεάτρου στους Λαρισαίους, μένει να αποδειχθεί αν η απόφαση ανέγερσής του θα δικαιώσει τις δημοτικές αρχές. Μετά από 44 χρόνια συζητήσεων, ολόκληρη η εποχή της μεταπολίτευσης στην Ελλάδα, για την αναγκαιότητα διάσωσης ή όχι του παλιού ΟΥΗΛ και 20 χρόνια από τη στιγμή που αυτό τελικά γκρεμίστηκε περιμένουμε να δούμε επιτέλους το νέο Θέατρο της πόλης. Άραγε μετά από τόσα χρόνια αρχικού σχεδιασμού, παραμένει τόσο σύγχρονο;
Δείτε φωτογραφίες από το εσωτερικό του ΟΥΗΛ:
Εύη Μποτσαροπούλου
