Ανταπόκριση από το Στρασβούργο Κώστας Δαβάνης
Εκτεθειμένοι σε απειλές, παρενόχληση, μίσος, εχθρότητα, σωματική βία ακόμη και σε απειλές κατά ζωής βρέθηκαν πολλοί διεθνείς εμπειρογνώμονες που έχουν εμφανιστεί στα ΜΜΕ με θέμα την πανδημία του κορονοϊού.
Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από μια μη αντιπροσωπευτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το περιοδικό Nature σε περισσότερους από 321 επιστήμονες από διάφορες χώρες που δέχτηκαν να απαντήσουν στις σχετικές ερωτήσεις της έρευνας. Έτσι το 50% των επιστημόνων δήλωσε ότι υπέστη τρολάρισμα ή προσωπικές επιθέσεις, ένα 15% δήλωσε ότι είχε δεχτεί απειλές κατά ζωής, ενώ έξι επιστήμονες δήλωσαν ότι είχαν δεχθεί σωματική επίθεση. Παράλληλα περισσότεροι από το 40% ανέφεραν ότι αντιμετώπισαν συναισθηματική ή ψυχολογική δυσφορία μετά από σχόλια στα μέσα ενημέρωσης ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ορισμένα παραδείγματα παρενόχλησης έχουν καταγραφεί καλά. Ο Άντονυ Φάουτσι επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ, απέκτησε προσωπικό φρουρό αφού αυτός και η οικογένειά του δέχθηκαν απειλές κατά ζωής. Ο επικεφαλής ιατρικός σύμβουλος του Ηνωμένου Βασιλείου Κρις Γουίτι παρενοχλήθηκε και σπρώχτηκε στο δρόμο, ενώ και ο Γερμανός ιολόγος Κρίστιαν Ντρόστεν έλαβε δέμα με ένα φιαλίδιο υγρού με την ένδειξη «θετικό» και ένα σημείωμα που του έλεγε να το πιει. Σε μια άλλη περίπτωση, ο Βέλγος ιολόγος Μαρκ βαν Ρανστ και η οικογένειά του μεταφέρθηκαν σε ασφαλές σπίτι όταν ένας στρατιωτικός ελεύθερος σκοπευτής σε σημείωμα του προειδοποιούσε για τις προθέσεις του να εξουδετερώσει τον ιολόγο.
Αρνητικές εμπειρίες
Αυτά τα παραδείγματα μπορεί να μοιάζουν ακραία. Ωστόσο στην έρευνα του επιστημονικού περιοδικού Nature, περισσότερα από τα δύο τρίτα των ερευνητών ανέφεραν αρνητικές εμπειρίες ως αποτέλεσμα των εμφανίσεών τους στα μέσα ενημέρωσης ή των σχολίων τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με το 22% να έχει δεχθεί απειλές σωματικής ή σεξουαλικής βίας. Ορισμένοι επιστήμονες είπαν ότι ο εργοδότης τους είχε λάβει παράπονα για αυτούς ή ότι η διεύθυνση του σπιτιού τους είχε αποκαλυφθεί στο διαδίκτυο.
Οι συντονισμένες εκστρατείες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα απειλητικά e-mail ή τηλεφωνήματα στους επιστήμονες δεν είναι κάτι καινούργιο καθώς έχουν εκδηλωθεί και στο παρελθόν σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, ο εμβολιασμός και οι επιπτώσεις της βίας με όπλα. Ορισμένοι ερευνητές λένε ότι έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν την παρενόχληση, αποδεχόμενοι την ως μια δυσάρεστη αλλά αναμενόμενη παρενέργεια της ενημέρωσης του κοινού. Και το 85% των ερωτηθέντων στην έρευνα δήλωσαν ότι οι εμπειρίες τους από την ενασχόληση με τα μέσα ενημέρωσης ήταν πάντα ή κυρίως θετικές, ακόμη και αν παρενοχλήθηκαν στη συνέχεια.
Όμως όπως προκύπτει από την έρευνα του Nature παρόλο που οι ερευνητές προσπαθούν να αποτρέψουν την παρενόχληση, αυτή μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα στην προσπάθεια τους για επιστημονική επικοινωνία. Μάλιστα οι επιστήμονες που ανέφεραν υψηλότερη συχνότητα τρολαρίσματος ή προσωπικές επιθέσεις δήλωσαν ότι οι εμπειρίες τους, επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την προθυμία τους να συνεχίσουν να μιλούν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στο μέλλον. Αυτό είναι ανησυχητικό κατά τη διάρκεια μιας παγκόσμιας πανδημίας που συνοδεύεται από μια καταιγίδα παραπληροφόρησης και παραπληροφόρησης.
Πολιτικοποιημένη επιστήμη
Σε κάποιο βαθμό, αυτή η παρενόχληση των επιστημόνων αντανακλά την ανερχόμενη θέση τους ως δημόσια πρόσωπα τόνισε στο Nature η ιστορικός Χαίντι Τβόρεκ στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ του Καναδά σημειώνοντας πως «όσο πιο επιφανής είστε, τόσο περισσότερη κακοποίηση θα δεχτείτε». Και τέτοιες επιθέσεις μπορεί να έχουν μόνο μικρή σχέση με την ίδια την επιστήμη αλλά περισσότερο με το ποιος μιλάει. «Εάν είστε γυναίκα ή ένα έγχρωμο άτομο από μια περιθωριοποιημένη ομάδα, αυτή η κατάχρηση πιθανότατα θα περιλαμβάνει κατάχρηση των προσωπικών σας χαρακτηριστικών», κατέληξε η ίδια.
